Lịch sử hình thành kinh điển Phật giáo - Kogen Mizuno

Phật giáo du nhập vào Nhật Bản vào khoảng năm 538 sau Tây lịch, đến nay đã có lịch sử lâu đời hơn 1.400 năm. Trong thời gian này, Phật giáo đã có tác động đáng kể đến nền tư tưởng, văn hóa Nhật Bản và cũng trở thành món ăn tinh thần của rất nhiều người Nhật Bản. Cho đến ngày nay nó vẫn như vậy, là một sự thật không thể hoài nghi. Trong suốt chiều dài lịch sử hình thành Phật giáo tại Nhật Bản, có một số tu sĩ đến từ Trung Quốc và Triều Tiên, cũng có tăng chúng Nhật Bản đến hai đất nước này để cầu pháp. Giữa hai bên thường xuyên qua lại trao đổi và họ cũng mang những tác phẩm kinh điển từ Trung Quốc và Triều Tiên về đến Nhật Bản. Quá trình này tương đương với quá trình cầu pháp diễn ra muôn hình muôn vẻ từ trước. Chúng ta tuyệt đối không được lãng quên việc này. Đường Huyền Trang (唐玄奘, 602-664) được nhiều người đời sau ngưỡng mộ, tôn xưng với danh hiệu là Tam tạng Pháp sư (三藏法師). Ngài từng mang về từ Ấn Độ 520 thùng chứa đựng 657 bộ kinh từ Ấn Độ, sau đó dịch sang tiếng Hán các tác phẩm kinh điển chính yếu như Đại Bát-nhã kinh (Mahāprajñāpāramitāsūtra)... Ít ai biết rằng, việc xuất quốc năm ấy của Ngài chưa từng được cho phép, mà phải trốn lẫn vào đoàn người tị nạn để đi. Pháp Hiển (法顯, 337-422) cũng đến Ấn Độ ở tuổi cao hơn 60 để tìm thỉnh giới luật và kinh điển Phật giáo. Trong sa mạc khắc nghiệt và xa xôi, ông đã tận mắt nhìn thấy những mảnh xương trắng rải rác khắp nơi, không biết phương hướng, có thể nói, đã trải qua vô vàn khổ nạn mới có thể hoàn thành được mục đích cầu pháp.

Tác phẩm này trước tiên nói về sự hình thành kinh điển, sau đó mới lần theo dấu tích mà kinh điển Phật giáo đã được lưu truyền. Bởi vì bằng cách này chúng ta mới dễ dàng thấy được bối cảnh thật sự cầu Pháp của nhiều vị cao tăng đại đức lỗi lạc trong lịch sử Phật giáo. Tác phẩm này từng có tựa đề là Câu chuyện cổ điển (經典故事) và được đăng định kỳ trong suốt thời gian hơn hai năm trên Tạp chí Giao Thành (佼成雜志). Khi biên soạn tác phẩm này, để thuận tiện hơn, chúng tôi đã chia làm hai phần: sự hình thành kinh điển và sự phát triển của chúng. Nói chi tiết hơn, hai chương đầu tiên là những giải thích toàn diện về kinh điển. Ví dụ: • Kinh điển là gì? • Những kinh điển đầu tiên được hình thành như thế nào? • Phật giáo Đại thừa cũng có kinh điển, nhưng mà những điều được nói trong kinh điển Đại thừa là do đức Phật thuyết? Hay đó là không phải Phật thuyết? • Khi nói đến “Phật thuyết” (佛說) là có ý gì? • Làm thế nào để xác định được tính chân và ngụy của kinh điển? • Ngôn ngữ trong kinh điển đến từ Ấn Độ cụ thể là sao? • Làm thế nào để viết hoàn tất một tác phẩm kinh điển? • Chữ viết dùng để viết kinh điển có những loại nào? • Chất liệu dùng để sao chép kinh điển là gì? Trong hai chương tiếp theo, từ nhiều góc độ chúng ta sẽ quan sát cụ thể nguồn gốc những kinh điển Phật giáo đã dịch sang chữ Hán (Hán dịch) mà các nhà Phật học Nhật Bản rất quen thuộc. Trước tiên, chúng tôi nói về sự khác nhau giữa các thời kỳ phiên dịch kinh điển Phật giáo Hán dịch, sau đó sẽ truy ngược lại từng niên đại để xem quá trình dịch thuật kinh điển diễn ra như thế nào. Trước đây, kinh điển Phật giáo Hán dịch được gọi là Nhất thiết kinh (一切經) với hơn 5.000 quyển, đến bây giờ số lượng đã tăng 1,5 lần. Có thể nói đây là một công trình khổng lồ. Những kinh điển Hán dịch này được phiên dịch trong hơn 1.000 năm từ thời Đông Hán vào thế kỷ thứ II Tây lịch đến thời nhà Nguyên. • Làm thế nào những tác phẩm kinh điển đến từ Ấn Độ này và sau đó lại được dịch sang tiếng Hán? • Mỗi thời đại có những người dịch kinh nào? đã hao tổn bao nhiêu tâm huyết? • Người Trung Quốc đã nghiên cứu và hiểu những kinh điển Phật giáo này như thế nào?

• Kinh điển Hán dịch sau quá trình tích lũy dần dần và được thu thập, chỉnh lý như thế nào và viết thành mục lục như thế nào? • Chúng được tổng hợp thành Nhất thiết kinh như thế nào? Rồi sau đó tiến hành sao chép và phát hành như thế nào? Cuối cùng, chúng tôi nói đến tình hình Nhật Bản tiếp tục in ấn Đại tạng kinh (大藏經). Tác phẩm này với tư cách là một quyển sách để đọc thông thường, ngôn ngữ với tôn chỉ mộc mạc dễ hiểu nên không có chú thích chi tiết thêm về những tư liệu và điển tịch mang tính học thuật. Ý tưởng này là nguyện vọng từ lâu của người viết. Khi chỉnh lý và biên tập tác phẩm này thì đã chèn vào một cách hợp lý các hình ảnh, niên biểu và mục dẫn tra cứu mới có thể tạo nên một bố cục hoàn chỉnh. Những điều này đều nhờ sự giúp đỡ của các vị biên tập viên. Ở đây, tôi đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành từ tấm lòng của mình.

Kōgen Mizuno

水野弘元