SÁCH CHÍNH TRỊ

Mối Thách Thức Trung Quốc: Định Hình Những Lựa Chọn Của Một Siêu Cường Mới Nổi - Thomas J. Christensen

Hai thế kỷ trước, Napoléon Bonaparte từng cảnh báo rằng: «Hãy để Trung Quốc ngủ yên, vì khi thức dậy, nó sẽ làm rung chuyển thế giới. Lời cảnh báo này có lẽ đến nay đã thành hiện thực.
Việc Trung Quốc giành lại vị thế cường quốc có lẽ là thách thức quan trọng nhất của ngoại giao Mỹ trong thế kỷ XXI. Từ đó mà nhiều nhà nghiên cứu chính trị, kinh tế hàng đầu nước Mỹ đã đưa ra những tranh biện trái ngược nhau. Đại diện chủ kiến thứ nhất cho rằng mối thách thức là có, nhưng không đáng ngại vì Trung Quốc không thể vượt Mỹ trong thời gian ngắn. Đại diện chủ kiến thứ hai lại cho rằng sự trỗi dậy của Trung Quốc là mối bất ổn to lớn, khả năng Trung Quốc vượt Mỹ sắp xảy ra nếu không có những ứng phó kịp thời. Và Mối thách thức Trung Quốc của Thomas J. Christensen ủng hộ chủ kiến thứ nhất.
Christensen là một trong những chuyên gia về Trung Quốc hàng đầu thế giới, một nhà ngoại giao, nhà hoạch định chính sách cấp cao giàu kinh nghiệm, và một nhà lý luận quan hệ quốc tế xuất sắc. Ông từng đảm nhận chức Phó Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, phụ trách khu vực Châu Á và Thái Bình Dương. Ông cũng là giáo sư của nhiều trường ĐH danh tiếng tại Mỹ như Cornell, MIT. 
Đi từ các cuộc tranh luận ở Trung Quốc và Mỹ, phần I của cuốn sách sẽ đánh giá sức mạnh của Trung Quốc từ nhiều góc độ khác nhau. 
Chương 1 mô tả chiều rộng và chiều sâu trong sự trỗi dậy mạnh mẽ của Trung Quốc kể từ năm 1978, thông qua tất cả các khía cạnh sức mạnh quốc gia, gồm kinh tế, chính trị và quân sự. 
Chương 2 thảo luận về lý do tại sao chính trị quốc tế trong thế kỷ XXI lại khác biệt đáng kể so với thế kỷ XIX và XX, và tại sao điều này lại làm giảm khả năng Trung Quốc sẽ sẵn sàng và có đủ sức đẩy Mỹ ra khỏi khu vực châu Á. 
Chương 3 phản bác thái độ bi quan quá mức của chủ kiến thứ hai; thảo luận về cơ sở giúp Mỹ tiếp tục duy trì vị thế ưu việt lâu dài so với Trung Quốc, bao gồm các yếu tố kinh tế, quân sự và chính trị. 
Chương 4 khám phá những thách thức mà các khả năng mới trỗi dậy của Trung Quốc thực sự đặt ra cho Mỹ và các nước đồng minh. 
Và chương 5 thảo luận về những thách thức an ninh, kinh tế và môi trường mà Mỹ và các nước khác đang phải đối mặt, đòi hỏi sự hợp tác chưa từng có giữa các cường quốc. 
Phần II sẽ thảo luận về mức độ Mỹ đạt được khi giải quyết những thách thức của ngoại giao cưỡng chế và quản trị toàn cầu do sự trỗi dậy của Trung Quốc gây nên trong những thập niên hậu Chiến tranh Lạnh. Các chương từ 6 đến 8 trình bày về những thành công ngoại giao và những bước đi sai lầm của các chính quyền Clinton, George W. Bush và Obama. Cuốn sách sẽ kết thúc với một vài suy tưởng về tương lai dựa trên các bài học kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc. 
Với Tập Cận Bình trên cương vị Chủ tịch nước trong vài năm tới, Trung Quốc có thể sẽ tiếp tục nâng cao vị thế quan trọng của mình trong khu vực và trên toàn cầu. Bằng cách tránh đưa ra những lời tiên đoán về các xung đột, hoặc lạc quan thái quá về hiệu quả ổn định trong vai trò lãnh đạo của Mỹ, Mỹ cùng các đồng minh và đối tác của mình có thể giải quyết tốt hơn những thách thức thực sự được đặt ra bởi sự trỗi dậy của Trung Quốc – vừa quản lý các mối quan hệ an ninh khu vực ở Đông Á, vừa khuyến khích Trung Quốc tham gia tích cực vào quản trị toàn cầu cùng với các cường quốc khác.
Mối thách thức Trung Quốc là tác phẩm phải đọc đối với bất kỳ ai quan tâm đến Trung Quốc, đến chính sách đối ngoại Mỹ, hay đến các vấn đề toàn cầu nói chung. Liệu rằng một cường quốc mới nổi và một cường quốc đã tồn tại từ lâu có thể hợp tác vì những mục tiêu cùng có lợi?

Giấc mộng Trung Hoa và Giấc mơ Mỹ sẽ tạo ra cuộc cạnh tranh quyền lực truyền thống khốc liệt hay thiết lập mối quan hệ mới giữa các cường quốc hướng tới thịnh vượng và hòa bình? Cuốn sách của Christensen sẽ trả lời câu hỏi này bằng những phân tích có chuyên môn, thấu đáo và rõ ràng, qua lăng kính những bước tiến gần đây trong quan hệ Mỹ-Trung.

ĐÁNH GIÁ/NHẬN XÉT CHUYÊN GIA:
“Christensen có tài năng hiếm thấy để vượt khỏi những tranh luận truyền thống về Trung Quốc, và để nhìn nhận nước này vừa như một cường quốc có khả năng phá vỡ nền chính trị toàn cầu, lại vừa là một quốc gia mà Mỹ cần biến thành đối tác khi giải quyết các vấn đề toàn cầu. Nếu bạn chỉ có thể đọc một quyển sách về Trung Quốc, hãy chọn Sự thách thức của Trung Quốc.” 
– Anne-Marie Slaughter, Chủ tịch New America Foundation

“Liệu rằng một cường quốc mới nổi và một cường quốc đã tồn tại từ lâu có thể hợp tác vì những mục tiêu cùng có lợi? Sự thách thức của Trung Quốc trình bày một phân tích thấu đáo cho câu hỏi này qua lăng kính những bước tiến gần đây trong quan hệ Mỹ-Trung.” 
– Henry A. Kissinger

“Trên cương vị một học giả và một nhà ngoại giao, Thomas Christensen đã dùng khả năng xuất sắc của mình để đưa ra một câu trả lời rõ ràng và hấp dẫn cho bài toán được đặt ra bởi sự trỗi dậy của Trung Quốc.” 
– Joseph S. Nye Jr., Đại học Harvard, nguyên Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ

“Christensen là một trong những chuyên gia về Trung Quốc hàng đầu thế giới, một nhà hoạch định chính sách cấp cao giàu kinh nghiệm, và một nhà lý luận quan hệ quốc tế xuất sắc. Sự thách thức của Trung Quốc là một tác phẩm cực kỳ nổi trội, một cuốn sách phải đọc đối với bất kỳ ai quan tâm đến Trung Quốc, đến chính sách đối ngoại Mỹ, hay nói chung là đến các vấn đề toàn cầu.” 
– Gideon Rose, Biên tập viên tờ Foreign Affairs

TRÍCH ĐOẠN HAY:
« Có hai khía cạnh trong sự trỗi dậy của Trung Quốc sẽ trở thành vấn đề đối với Mỹ. Khía cạnh thứ nhất là thách thức an ninh truyền thống: Làm thế nào để dàn xếp sự nổi lên của một chủ thể ngày càng mạnh mẽ trong một khu vực có tầm quan trọng toàn cầu to lớn? Thách thức này là có thật. Xung đột Trung – Mỹ không phải là khó tránh khỏi hay là điều sắp xảy ra, nhưng tôi cho rằng vẫn có tiềm năng cho một xung đột như vậy, và điều đó là đáng lo ngại. Muốn tránh xung đột này đòi hỏi Mỹ phải hiện diện mạnh mẽ ở châu Á, kết hợp với ngoại giao khéo léo để thuyết phục Trung Quốc rằng người Mỹ không hề muốn ngăn cản sự trỗi dậy của Trung Quốc trên toàn cầu, và cũng không muốn làm nảy sinh bất ổn trong chính nội bộ Trung Quốc. Khía cạnh thứ hai có lẽ sẽ khó giải quyết hơn: Làm thế nào để chúng ta thuyết phục một quốc gia rộng lớn nhưng vẫn đang phát triển, và còn đang giận dữ và mang nặng tư tưởng dân tộc chủ nghĩa, tham gia đóng góp vào hệ thống quốc tế? Vì hệ thống ấy giờ đây đã hội nhập rất chặt chẽ sau nhiều thập niên toàn cầu hóa, nên chỉ cần một xáo trộn lớn ở bất cứ nơi đâu cũng có thể ảnh hưởng đến tất cả chúng ta. Và vì Trung Quốc cực kỳ rộng lớn, nên họ có thể phá hoại các nỗ lực quản trị toàn cầu bằng cách cố ý ngăn cản, hoặc chỉ đơn giản là từ chối tham gia vào việc giải quyết hàng loạt vấn đề – từ phổ biến vũ khí hạt nhân, đến xung đột dân sự và khủng hoảng nhân đạo, đến bất ổn tài chính quốc tế và biến đổi khí hậu. Vậy người Mỹ nên đối mặt với những thách thức này như thế nào? »

Sách Khai Minh trân trọng giới thiệu.