Tập sách “Hùng khí Đông A”- bản đặc biệt “S800” do Nhà Xuất Bản Hội Nhà Văn xuất bản được in 800 bản, dày 800 trang, đánh số từ 1 đến 800; trong đó tác giả ký tươi và có triện riêng.

Đây là tập sách gộp lại của ba cuốn tiểu thuyết lịch sử về các nhân vật xuất chúng họ Trần: Trần Thủ Độ (2020), Trần Quốc Tuấn (2018) và Trần Nguyên Hãn (2021). Khi tập hợp để in chung vào cuốn “Hùng khí Đông A – S800”, tác giả đã đọc lại rất kỹ, có sửa chữa và nâng cao khá nhiều, đặc biệt là cuốn “Trần Thủ Độ” bởi đây là nhân vật nhà văn Trần Thanh Cảnh đặc biệt yêu thích, cũng là nhân vật cho đến nay vẫn còn chưa nhận được những thỏa đáng trong đánh giá của hậu thế.

Ngoài tổ hợp ba cuốn tiểu thuyết, nhà văn Trần Thanh Cảnh có thêm phần “Lược sử 12 triều vua Trần”, trong đó gồm những thông tin được chắt lọc từ bộ “Đại Việt sử ký toàn thư”, kỷ nhà Trần nói về các sự việc và nhân vật tiêu biểu trong các triều vua, để độc giả có cái nhìn khái quát về từng triều vua đồng thời có cái nhìn tổng quan về vương triều Trần.

Ý tưởng in bộ sách “Hùng khí Đông A”, như một ấn phẩm kỷ niệm dịp 800 năm triều Trần thành lập đã được tác giả lên từ năm 2020, sau khi in cuốn “Trần Thủ Độ”. Tác giả chia sẻ:

“Là một người con họ Trần, tôi thấy mình cần phải làm một việc gì đó để vinh danh tổ tiên. Tôi quyết định viết tiếp cuốn “Trần Nguyên Hãn” (2021), để sau đó đến dịp kỷ niệm 800 năm sẽ in gộp thành một bộ, xứng đáng để kỷ niệm vương triều Trần hiển hách. Năm 2022, một đơn vị làm sách đã thử in 100 cuốn và bán hết ngay trong vòng một tuần. Điều đó càng củng cố quyết tâm của tôi, cần phải làm một bộ sách xứng đáng để ghi lại một dấu mốc mà rất hiếm khi, hay có thể nói là “có một không hai” trong cuộc đời mình.”

Nhà Trần (1225-1400) là triều đại lừng lẫy bậc nhất trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam, trong quá trình thực hiện bộ tiểu thuyết, tác giả đã gặp không ít những khó khăn và có những thuận lợi nhất định. Theo tác giả:

“Thuận lợi ở đây là các nhân vật có thật, đã được chính sử ghi chép nhưng tiểu thuyết lịch sử lại rất cần có các nhân vật với nhiều góc cạnh trong cuộc đời và sự nghiệp mới có thể trở thành “nhân vật văn học”. Sử sách của chúng ta hầu như không có những trang viết về cuộc đời của các nhân vật này, đó là khó khăn lớn nhất khi tôi định dựng nên hình tượng các nhân vật anh hùng của mình, với đầy đủ các sắc thái.”

Khi viết, tác giả chọn góc nhìn là các nhân vật cũng là những con người bình thường. Họ đã sống, đã yêu, đã cống hiến hết mình cho đất nước; bằng các phẩm chất “thiên phú” của mình, họ đã lập nên những “kỳ tích”, đã hiển thánh và sống mãi trong lòng dân tộc.

Về tư liệu, để viết nên bộ sách “Hùng khí Đông A”, tác giả dựa chủ yếu vào bộ “Đại Việt sử ký toàn thư”. Nhà văn Trần Thanh Cảnh nhấn mạnh: “khi đọc ta phải chắt lọc những gì tinh tuý của cha ông và lược bỏ những gì do điều kiện khách quan và chủ quan là tư duy của thời đó mang lại.” Ngoài lịch sử nước Việt, tác giả còn đọc cả sử Trung Quốc viết về Việt Nam; đọc sách của tác giả Lê Tắc, một người đương thời Trần (môn đệ của Trần Ích Tắc) – cuốn “An Nam chí lược”; đọc những kiến giải về triều Trần của tác giả Tạ Trí Đại Trường… Đặc biệt, tác giả dành thời gian để đi thực tế tại các địa điểm lịch sử: đền Ngừ, đình Ngừ, lăng mộ vợ chồng Trần Thủ Độ dưới Hưng Hà; đền thờ Trần Thủ Độ trên đồi Lim, Tiên Du, Bắc Ninh; khu vực Lục Đầu Giang, đền Kiếp Bạc; bến đò Rừng, bãi cọc Bạch Đằng; quê nhà Sơn Đông, Lập Thạch, Vĩnh Phúc của ngài Trần Nguyên Hãn…

Bàn về phần sáng tạo của nhà văn trong tiểu thuyết lịch sử, nhà văn Trần Thanh Cảnh cho rằng: “Đã là sáng tác văn học, nhất là “tiểu thuyết” thì phần hư cấu của nhà văn phải chiếm phần chủ yếu, kể cả tiểu thuyết lịch sử. Tôi quyết định cách viết là tôn trọng tất cả những gì lịch sử đã minh định, còn mình sẽ “giải những điểm mờ” bằng trí tưởng tượng của nhà văn “hư cấu” lên; dĩ nhiên phải thật hợp lý, logic…”

Theo nhà văn Nguyễn Văn Hùng:

“Để làm nên Đức Thánh Trần, tác giả đã dám mạo hiểm xông vào những địa hạt vô cùng trống vắng sử liệu, trở thành “nhà thám hiểm cuộc sống”. Những khuất lấp của lịch sử, những bí ẩn trong đời sống nội tâm, những “vùng mờ” trong cuộc đời và số phận nhân vật được nhà văn khơi mở, phân tích sâu sắc. Sự mở rộng biên độ hư cấu, sáng tạo cho phép Trần Thanh Cảnh tiếp cận, soi rọi, giải mã những nhân vật tưởng chừng như đã “đóng đinh” trong kinh nghiệm, hiểu biết của cộng đồng. Từ điểm nhìn đời tư-thế sự-nhân văn, ông đã soi rọi, khám phá nhiều khía cạnh mới mẻ trong cuộc đời Trần Quốc Tuấn-thần tượng dân tộc, huyền thoại tôn giáo. Nhà văn thấy được ở con người vĩ đại này không chỉ mang phẩm chất thần thánh, sứ mệnh thiên định, mà còn có những giây phút rất đời, rất người…”

Theo nhà phê bình Nguyễn Hoài Nam:

“Trong tác phẩm “Đức Thánh Trần”, với các chi tiết có tính đối kháng, Trần Thanh Cảnh không khuấy nó lên thành giông bão, không khai thác nó thành một phản đề. Mà ngược lại, ông dùng nó như một vật liệu để trang sức thêm cho Trần Quốc Tuấn, tựu thành trọn vẹn chân dung của người anh hùng đã vì lợi ích quốc gia dân tộc mà bỏ qua hết mọi bận tâm riêng tư. Vận động theo hướng này, viết lịch sử của Trần Thanh Cảnh là một đối lập với viết lịch sử của nhiều tác giả cùng thời khác, chẳng hạn Lưu Sơn Minh – tiểu thuyết lịch sử “Trần Khánh Dư” (NXB Văn học & Cty Đông A, 2016), Tạ Chí Đại Trường – sử gia, với tiểu luận “Hành trình khởi phát của một anh hùng – Trần Quốc Tuấn” (in trong “Chuyện phiếm sử học”, Nhã Nam & NXB Tri Thức, 2016)… Diễn giải văn chương đối đầu với diễn giải sử học, đó là điều không lạ. Trong trường hợp này, nó chỉ càng tô đậm thêm sự thật rằng: cái gọi là “lịch sử” không hề đứng yên, mà luôn là tập hợp mở của những diễn giải khả thể về lịch sử.”

---

Trang Thụy