Nghệ thuật

1) Về tác giả:

Denis Diderot (1713 - 1784) là kiến trúc sư­ của công trình Bách khoa thư ­ (Encyclopédie) đồ sộ, nhà văn có nhiều đóng góp độc đáo, nhà triết học duy vật, sôi nổi “lòng yêu chân lý và chính nghĩa”, nhà phê bình nghệ thuật sắc sảo. Ông là “nhà thơ lớn, nhà họa sĩ lớn, nhà điêu khắc lớn, nhà nhạc sĩ lớn… tuy ch­a từng bao giờ làm thơ, vẽ tranh, soạn nhạc, nặn t­ượng” (F. Grimm).

2) Về tác phẩm:

Diderot bàn về mỹ học và văn học nghệ thuật ở nhiều công trình khác nhau, cuốn sách là tập hợp bảy công trình quan trọng của ông:

- Luận về cái đẹp (Traité du beau) 

- Về những tác gia và các nhà phê bình (Des auteurs et des critiques)

- Những tùy bút về hội họa (Essais sur la peinture)

- Châm biếm 1 (Satire I)

- Tán dương Richardson (Éloge de Richardson)

- Trò chuyện với Dorval về Đứa con hoang (Entretien sur Le Fils naturel)

- Ý kiến ngược đời về diễn viên (Paradoxe sur le comédien)

3) Mục lục

Lời giới thiệu

Luận về cái đẹp

Về những tác gia và các nhà phê bình

Những tùy bút về hội họa

I - Những ý nghĩ kỳ quặc của tôi về hội họa

II - Những ý nghĩ vụn vặt của tôi về màu sắc

III - Tất cả những gì tôi đã hiểu trong đời tôi về sáng tối

IV - Điều mọi người biết về biểu hiện và khía cạnh mọi người không biết

V - Đoạn về bố cục ở đấy tôi hy vọng là tôi sẽ nói đến nó

VI - Vài lời của tôi về kiến trúc

VII - Một hệ luận nhỏ từ những vấn đề trên

Châm biến I

Tán dương Richardson

Trò chuyện với Dorval về Đứa con hoang

Ý kiến ngược đời về diễn viên

4) Điểm nhấn

“Người ta từng nói rằng màu sắc đẹp nhất thế gian là cái màu đỏ dễ thương mà vẻ ngây thơ, trẻ trung, khỏe mạnh, nhu mì và bẽn lẽn nhuộm trên đôi má một thiếu nữ; và người ta đã nói một điều không những tinh vi, cảm động và tế nhị mà còn chân thực nữa; bởi vì chính da thịt là cái khó thể hiện nhất; chính cái màu trắng ấy, trắng đều không tái nhợt cũng không xỉn; chính cái hỗn hợp màu đỏ và xanh lam ấy nó chỉ hơi ánh lên phơn phớt; chính là máu, là sự sống chúng làm cho nhà nghệ sĩ tô màu tuyệt vọng. Ai có được ý thức về da thịt là đã tiến một bước dài; mọi cái còn lại so với nó chẳng nghĩa lý gì cả. Ngàn họa sĩ đã chết đi mà chưa cảm nhận được da thịt; ngàn họa sĩ khác cũng sẽ chết mà chưa cảm nhận được nó.”

(trích Những ý nghĩ vụn vặt của tôi về màu sắc, Từ mỹ học đến các loại hình nghệ thuật, Denis Diderot, Phùng Văn Tửu dịch, NXB Tri thức, 2013).