Gia Tộc Huyện Sĩ - Dấu Ấn Còn Ghi (Nguyễn Thị Thanh Thúy)

“... 'gia sản' lớn nữa mà gia đình giàu nhứt xử Nam Kỳ cuối thế kỷ XIX đầu XX để lại chính là trách nhiệm đối với xã hội. Gia đình Huyện Sĩ làm ăn phát đạt, giàu có nhưng luôn dùng phần lớn tài sản, lợi nhuận để lo cho an sinh xã hội: cấp học bổng, xây nhà phước thiện, giúp trại tế bần, bệnh viện, trường học, viện mồ côi...”

(Trích Chương 1)

Có bao giờ bạn đi ngang nhà thờ Huyện Sĩ giữa lòng quận 1 (cũ), hoặc dừng lại trước nhà thờ Hạnh Thông Tây trên đường Quang Trung, Gò Vấp – những công trình mang vẻ đẹp pha trộn giữa kiến trúc châu Âu và hồn Việt, rồi tự hỏi: Ai đã để lại cho Sài Gòn những dấu ấn ấy, những công trình ấy, mà mỗi viên gạch, mỗi ô cửa dường như đều lưu giữ hơi thở của một thời?

Câu trả lời nằm trong câu chuyện của gia tộc Huyện Sĩ - dòng họ từng được nhắc đến trong câu truyền tụng của người Sài Gòn xưa: “Nhất Sĩ, nhì Phương, tam Xường, tứ Hỏa.” Đó không chỉ là bốn cái tên của bốn nhà giàu có nhất Nam Kỳ đầu thế kỷ XX, mà còn là một phần ký ức của vùng đất đang hình thành diện mạo đô thị đầu tiên. Trong số ấy, gia tộc Huyện Sĩ nổi bật vì khối tài sản đồ sộ, và vì dấu ấn họ để lại trong đời sống tinh thần của Sài Gòn.

Từ cuối thế kỷ XIX, ông Philípphê Lê Phát Đạt (1841–1900), thường được gọi là Huyện Sĩ, và con cháu đời sau đã dâng cúng đất đai, góp công góp của xây dựng nhiều ngôi thánh đường lớn: Chợ Đũi, Chí Hòa, Hạnh Thông Tây… Đồng thời gia tộc cũng đóng góp nhiều cho xã hội, phục vụ phát triển đời sống mọi người.

Cuốn sách Gia tộc Huyện Sĩ - Dấu ấn còn ghi của tác giả Nguyễn Thị Thanh Thúy, kể lại hành trình đức tin, nếp nhà và những đóng góp của dòng họ Huyện Sĩ cho Giáo Hội Công Giáo và cho xã hội.

Trong một Sài Gòn - TP. Hồ Chí Minh đang thay đổi từng ngày, việc trở lại với câu chuyện của gia tộc Huyện Sĩ là một cách đọc lại ký ức của thành phố: đọc để hiểu vì sao nơi này luôn có một nhịp sống vừa náo nhiệt, vừa chan chứa tình người; đọc để nhận ra rằng, giữa bao lớp bê tông và ánh đèn hiện đại, Sài Gòn vẫn còn một phần hồn xưa – phần hồn được tạo nên bởi những con người biết dựng nên công trình không chỉ bằng vật liệu, mà bằng lòng tin, trí tuệ và trách nhiệm với mảnh đất họ sinh ra.