Các vấn đề triết học phương Tây hiện đại - Y.K.Melville - PGS.TS. Đinh Ngọc Thạch - PGS.TS. Phạm Đình Nghiệm

Từ nửa đầu thế kỷ XIX trong triết học phương Tây đã diễn ra quá trình chuyển từ hình thức tư duy cổ điển sang hình thức tư duy phi cổ điển, với việc đánh giá lại hàng loạt vấn đề truyền thống, xuất phát từ Hy Lạp cổ đại. Tại Đức A. Schopenhauer (1788 - 1860) thách thức thần tượng Hegel, mong muốn khắc phục tính chất phiến diện của “huyền thoại về lý trí” bằng việc xây dựng “huyền thoại về ý chí”. Tác phẩm “Thế giới như ý chí và biểu tượng” (1818) là tuyên ngôn triết học của ông. Tại Pháp A. Comte (1798 - 1857), vốn là thư ký và người cộng sự của C.H. Saint Simon tuyên bố về một thứ triết học mới - triết học thực chứng nghiệm, hay chủ nghĩa thực chứng, đòi hỏi kiểm chứng tính đúng đắn của tri thức bằng công cụ khoa học, tìm kiếm con đường thứ ba nhằm vượt qua tính chất “siêu hình” của cả chủ nghĩa duy vật lẫn chủ nghĩa duy tâm.

Tôn giáo tiếp tục ảnh hưởng đến đời sống xã hội, nhưng những hình thức triết lý của nó được cải biên cho phù hợp hơn với hòan cảnh lịch sử mới. Năm 1879, dưới sự bảo trợ  của Vatican, chủ nghĩa Thomas mới ra đời, mở đầu cho quá trình hình thành khuynh hướng tôn giáo – thần học trong triết học phương Tây thế kỷ XX. Các khuynh hướng thực chứng – khoa học, nhân bản – phi duy lý, tôn giáo – thần học, cùng với các trường phái thiên về đạo đức, chính trị - xã hội, văn hóa đan xen nhau, tạo nên bức tranh tư tưởng sinh động, phong phú, phức tạp và đầy mâu thuẫn.

MỤC LỤC

LỜI TỰA

PHẦN 1. CÁC CON ĐƯỜNG CHỦ YẾU CỦA TRIẾT HỌC PHƯƠNG TÂY HIỆN ĐẠI

I. “Khắc phục quan điểm lý tính…” hay triết học sự sống của Henri Bergson

II. Chủ nghĩa thực dụng: “làm thế nào để tư tưởng trở nên rõ ràng”

III. Chủ nghĩa thực chứng mới: “ngôn ngữ, ngôn ngữ và ngôn ngữ…”

• Phép kiểm chứng

• Kết cấu logic của ngôn ngữ

• Triết học ngôn ngữ của nhóm Wittgenstein ở Anh. “Trò chơi ngôn ngữ”

• Vấn đề đạo đức

IV. Hiện tượng học: “đến với chính sự vật”; 

• Giảm trừ hiện tượng học.

• Ý hướng tính. 

• Vấn đề chủ quan tính của con người trong giai đoạn sáng tác thứ hai

V. Chủ nghĩa hiện sinh: khuếch trương chủ quan tính

PHẦN 2. TÌM KIẾM CÁC KHẢ NĂNG MỚI

VI. Cấu trúc thay cho cá nhân

VII. Phủ định để mà phủ định

VIII. Khuynh hướng duy khoa học: sự không tương thích của mẫu hình

IX. Chú giải học: “tìm hiểu tất cả những gì có thể hiểu được”

PHẦN 3. TỪ THẾ GIỚI ĐẾN CON NGƯỜI

X. Khuynh hướng giao tiếp ngôn ngữ

XI. Triết học với tư cách là “giọng nói trong câu chuyện của loài người”

PHẦN 4. MỘT SỐ TRƯỜNG PHÁI TRIẾT HỌC CHÍNH TRỊ VÀ  TÔN GIÁO PHƯƠNG TÂY HIỆN ĐẠI

XII. Trường phái Frankfurt (Frankfurter schule): Phương án chiết trung dưới tên gọi Chủ nghĩa Marx phương Tây

XIII. Chủ nghĩa nữ quyền (Feminism): Những làn sóng đấu tranh vì các giá trị không thể chối bỏ của nữ giới

XIV. Chủ nghĩa Marx mới: Nỗ lực tái thiết Chủ nghĩa Marx từ độ “khúc xạ” lịch sử

XV. Chủ nghĩa Đa nguyên chính trị (Political Pluralism): Truyền thống phương Tây và sự thể nghiệm không trọn vẹn

XVI. Chủ nghĩa Hậu hiện đại trong chính trị 

XVII. Chủ nghĩa Thomas mới trong sự đối thoại tôn giáo, chính trị và khoa học

XVIII. Chủ nghĩa Nhân cách, hay Nhân vị (Personalism) và sự tôn vinh con người từ cách tiếp cận tôn giáo

• Chủ nghĩa nhân vị Pháp

• Chủ nghĩa nhân vị Nga

XIX. Vài nhận định về triết học chính trị và tôn giáo phương Tây hiện đại 

XX. Xu hướng vận động của triết học phương Tây hiện đại 

TÀI LIỆU THAM KHẢO