Bách Niên Bách Vấn - 100 Câu Hỏi Về Lịch Sử Trường Mỹ Thuật Đông Dương (Phạm Long, Trần Hậu Yên Thế)

“Bách niên bách vấn: 100 câu hỏi về lịch sử Trường Mỹ Thuật Đông Dương” - Cuốn sách vén mở bức màn lịch sử của Trường Mỹ thuật Đông Dương.

“Bách niên bách vấn: 100 câu hỏi về lịch sử Trường Mỹ Thuật Đông Dương” là một ấn phẩm cô đọng nhưng toàn diện, góp phần vén mở bức màn lịch sử phức tạp của Trường Mỹ thuật Đông Dương (École des Beaux-Arts de l’Indochine), trong suốt quãng thời gian hoạt động 21 năm ngắn ngủi từ năm 1924 đến năm 1945.

Cuốn sách được viết bởi Tiến sĩ Phạm Long và Tiến sĩ Trần Hậu Yên Thế là hai nhà nghiên cứu đã có nhiều năm đồng hành, hợp tác trong các công trình về mỹ thuật Đông Dương. Với cấu trúc 100 câu hỏi - 100 câu trả lời, cuốn sách được chia thành bốn phần, dẫn dắt người đọc đi qua toàn bộ tiến trình hình thành, phát triển, cùng những biến động của ngôi trường này:

• Phần 1- Cội Rễ (10 câu hỏi): Khám phá bối cảnh xã hội trước giai đoạn Trường Mỹ thuật Đông Dương được thành lập.

• Phần 2 - Gốc Thân (34 câu hỏi): Tái hiện những năm tháng khi đã hình thành và bắt đầu đi vào hoạt động của Trường Mỹ thuật Đông Dương.

• Phần 3 - Cành Nhánh (24 câu hỏi): Quá trình đào tạo cùng những bước đầu thực hành và làm nghề của sinh viên/ học viên được đào tạo trong Trường Mỹ thuật Đông Dương, các triển lãm đầu tiên cũng những giải thưởng đa lĩnh vực và những biến động xã hội, chính trị khiến Trường phân tách và mở ra nhiều ngã rẽ.

• Phần 4 - Hoa Lá (32 câu hỏi): Những thành tựu mà Trường Mỹ thuật Đông Dương đạt được sau khi đào tạo thành công ra những thế hệ nghệ sĩ-tri thức, sống và làm nghề với đam mê và tài năng để xây dựng nền mỹ thuật Việt.

Qua cuốn sách “Bách niên bách vấn: 100 câu hỏi về lịch sử Trường Mỹ Thuật Đông Dương” hai tác giả Phạm Long và Trần Hậu Yên Thế không chỉ cung cấp tư liệu, kiến thức về bối cảnh lịch sử, hệ thống tổ chức, đội ngũ giáo sư và thành tựu của sinh viên, mà còn giải đáp những thắc mắc thú vị như: vì sao trường có nhiều tên gọi khác nhau; lý do lựa chọn địa điểm; danh sách các hiệu trưởng/quyền hiệu trưởng; và liệu có phải trường chỉ đào tạo họa sĩ…

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày khai trường, “Bách niên bách vấn” là sự tôn vinh những giá trị to lớn mà Trường Mỹ thuật Đông Dương đã đóng góp cho nghệ thuật và văn hóa Việt, đồng thời lan tỏa thông điệp về nền tảng giáo dục nhân văn và liên ngành, xứng đáng được bảo tồn và tiếp nối.

Ý nghĩa bìa sách Bách Niên Bách Vấn - 100 Câu Hỏi Về Lịch Sử Trường Mỹ Thuật Đông Dương

Khắc họa hình ảnh của bốn gương mặt tiêu biểu trong lịch sử Trường Mỹ thuật Đông Dương - Victor Tardieu, Henry Gourdon, Nam Sơn Nguyễn Văn Thọ và Tô Ngọc Vân - những người đặt nền móng cho nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam. Ở trung tâm là bức tranh gắn liền với tên tuổi Victor Tardieu, hình tượng Alma Mater - một biểu tượng của tri thức và học vấn - cùng tòa nhà Victor Tardieu, mẫu kiến trúc Đông Dương đầu tiên thể hiện mối quan hệ khăng khít với Đại học Đông Dương. Tiếp đến là hình ảnh chiếc áo dài Lemur của Nguyễn Cát Tường và thương hiệu đồ gỗ Mémo của họa sỹ Trịnh Hữu Ngọc tượng trưng cho tinh thần liên ngành, kết hợp giữa bản sắc dân tộc và tư duy cách tân phương Tây. Cuối cùng, tờ Le Monôme cho chúng ta thấy sinh quyển tri thức của Đại học Đông Dương rất phong phú, sinh viên có cơ hội được học hỏi và giao lưu với các Trường khác trong và ngoài hệ thống.

Cuốn sách dành cho các bạn độc giả quan tâm đến Mỹ thuật Đông Dương, đến lịch sử và văn hóa Việt Nam thời Pháp thuộc - đặc biệt là hành trình của nghệ thuật Bắc Kỳ. Đây cũng là một tài liệu giá trị dành cho sinh viên, giảng viên, nhà sưu tập, giới nghệ thuật và bảo tàng.

Thông tin tác giả Phạm Long, Trần Hậu Yên Thế

Tiến sĩ Phạm Long và Tiến sĩ Trần Hậu Yên Thế là hai nhà nghiên cứu đã có nhiều năm đồng hành, hợp tác trong các công trình về mỹ thuật Đông Dương. Hai tác giả đã công bố nhiều bài viết trên Tạp chí Mỹ thuật và tham gia các dự án nghệ thuật tiêu biểu như Triển lãm “Mỹ thuật Đông Dương và nghệ thuật ứng dụng ở Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX” (2019), Triển lãm “Lấp Lánh Phố Nghề” ở Đình Kim Ngân (2025) Dự án bảo tồn hai bức phù điêu trên phố Hàng Lọng (2025). Tác phẩm tiêu biểu:  Mỹ thuật và nghệ thuật ứng dụng ở Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX từ góc nhìn giáo dục nghệ thuật (2023).