KHOA HỌC VÀ CUỘC SỐNG

Chân dung Virginia Woolf thời trẻ (người vẽ là Vanessa Bell, chị gái của bà)

Lời giới thiệu của người dịch

Ngày 28 tháng 3 năm 1941 sẽ ghi dấu như một trong những ngày buồn thảm nhất của văn chương thế giới. Virginia Woolf, sau khi nhét đầy những viên đá vào túi đã trẫm mình xuống dòng sông Ouse, gần nhà bà ở ngoại ô thành London. Bệnh suy nhược thần kinh đã hành hạ bà trong suốt cuộc đời, nhưng đến những ngày tháng sau cùng này đã trở nên không chịu đựng nổi với bà. Trong lá thư tuyệt mệnh mà Woolf để lại, bà đã hé lộ cho biết rằng bà không thể đọc và viết được nữa, đó là đòn chí mạng đối với người phụ nữ đã dành cả đời chỉ để đọc và viết, hai niềm đam mê lớn nhất trong đời.

Khi gia đình của bà, một gia đình theo truyền thống victoria, ngần ngại trong việc gửi bà đến trường đại học, một việc mà theo họ là trái với chuẩn mực, Woolf tìm cách tự học trong thư viện của cha bà, nhà văn Leslie Stephen. Bà luôn hướng tới hình mẫu của những “con mọt sách”, những độc giả bình thường , “ lấy việc đọc sách làm niềm vui sướng cho cá nhân mình chứ không chỉ là một sự hấp thụ / truyền đạt kiến thức” , những cuốn sách mà bà viết ra cũng không hề có ý định răn dạy hay “làm thay đổi quan niệm” của ai đó.

Sách đã tạo ra nữ nhà văn Virginia Woolf. Đam mê sách, bà và chồng mình- Leonard Woolf đã tổ chức ra một nhà sách: Hogarth Press. Nó có quy mô nhỏ xíu đến nỗi hai vợ chồng chính là người điều hành xưởng in. Các cuốn sách chất đầy khắp nơi trong nhà và chúng thường là đối tượng cho những tiểu luận phê bình văn chương tuyệt mỹ của bà.

Hơn 80 năm đã trôi qua kể từ khi Woolf rời khỏi thế giới này, những tác phẩm của bà vẫn không ngừng cuốn hút các thế hệ độc giả. Hãy cùng lắng nghe những lời khuyên nhủ rất nhẹ nhàng của bà: “Đừng áp đặt điều gì với tác giả cuốn sách bạn đang đọc. Hãy cố gắng hòa nhập với anh ta. Hãy trở thành người đồng hành trong công việc và kẻ tòng phạm với anh ta. Nếu bạn còn giữ một khoảng cách, một thái độ dè dặt và một quan điểm phản biện, bạn đã tự tạo ra một rào cản ngăn mình tiếp cận với những giá trị đầy đủ nhất có thể trong những gì bạn đã đọc. Nhưng nếu bạn để tâm trí mình cởi mở nhất có thể, khi đó những dấu hiệu và những manh mối của một sự tinh tế thầm kín, rất khó nhận thấy sẽ cho phép bạn phát hiện ra, có thể ngay từ những dòng đầu tiên, sự hiện diện của một gương mặt độc đáo khác lạ và không giống với bất kỳ gương mặt nào khác”.

Bài tiểu luận “Nên đọc một cuốn sách như thế nào” của Virginia Woolf khá dài, để làm vừa lòng các độc giả không thích đọc dài, mình sẽ chia thành 3 phần và đưa dần lên đây (DT).

Phần I

Trước hết tôi muốn lôi kéo sự chú ý của người đọc đến dấu chấm hỏi trong tiêu đề bài báo. Dẫu rằng tôi có thể tự trả lời cho câu hỏi này thì câu trả lời đó chỉ có giá trị đối với cá nhân tôi và sẽ không có chút giá trị nào đối với bạn. Thực vậy, lời khuyên duy nhất mà một người có thể trao cho một người khác liên quan đến việc đọc, đó là đừng nghe theo các lời khuyên, hãy làm theo bản năng của bạn, sử dụng lý trí của riêng bạn để đi đến những kết luận của riêng bạn. Nếu chúng ta nhất trí về điểm này, tôi sẽ cảm thấy tự do và thoải mái hơn để đưa ra một số ý kiến và đề xuất, bới vì khi đó bạn sẽ không cho phép các ý kiến này làm thui chột đi tính độc lập của bạn, một phẩm chất quan trọng nhất mà một người đọc sách cần phải có. Rốt cuộc, người ta có thể lập ra các luật lệ gì liên quan đến những cuốn sách. Không ai nghi ngờ rằng trận Waterloo đã từng xẩy ra vào một ngày nào đó, nhưng ai có thể đoan chắc rằng Hamlet là một vở kịch hay hơn Vua Lia? Không ai có thể khẳng định điều đó. Mỗi người phải tự mình đưa ra kết luận. Nếu mời những người có chức quyền đến thư viện và để họ giảng giải cho chúng ta nên đọc như thế nào, đọc cái gì, những thứ ta đọc sẽ có giá trị ra sao... thì đó sẽ là hành động tiêu hủy tinh thần tự do vốn là tâm hồn của những ngôi đền này, ngôi đền thiên của thế giới sách. Có thể ở tất cả những nơi khác, chúng ta phải tuân thủ luật pháp và tôn trọng các phong tục. Nhưng trong Cộng hòa sách này , chúng ta không có bất cứ rành buộc hay cấm kỵ nào.

Nhưng để được hưởng trọn vẹn sự tự do này (mong các bạn thứ lỗi nếu tôi làm các bạn phật ý) xin lưu ý rằng chúng ta cần phải tự kiểm soát bản thân. Chúng ta không được lãng phí các khả năng của mình, bằng sự vụng về và thiếu hiểu biết, làm úng ngập cho cả ngôi nhà khi chỉ cần tưới nước cho một khóm hồng duy nhất. Chúng ta phải thực hiện chúng (việc tưới những khóm hồng-ND), một cách chính xác và không ngừng nghỉ, cho những đối tượng phù hợp nhất. Đó có thể là một trong những khó khăn đầu tiên mà chúng ta phải đối mặt trong một thư viện. Đâu là “đối tượng phù hợp nhất”? Dường như ở đây không có gì khác ngoài một tập hợp lộn xộn và hỗn tạp các đối tượng. Các tập thơ và tiểu thuyết, biên niên sử và hồi ký, từ điển và những niên giám quốc hội, những cuốn sách được viết trong đủ loại ngôn ngữ, bởi những người đàn ông và đàn bà thuộc mọi chủng tộc, có đủ các loại tính cách và thuộc về các thời đại khác nhau. Những cuốn sách chen chúc nằm kề bên nhau trên những giá sách trong thư viện. Ở ngoài kia , những người phụ nữ đang buôn chuyện xung quanh giếng nước, những con ngựa non đang phi nước đại trên cánh đồng. Sẽ bắt đầu từ đâu? Làm thế nào để tổ chức lại sự lộn xộn đa dạng này để có thể thu nhận được khoái cảm sâu sắc nhất và rộng lớn nhất từ những gì chúng ta tìm đọc.

Sẽ là cách suy nghĩ “đơn giản hóa” mọi việc nếu bằng lòng với việc giải thích rằng vì có nhiều thể loại sách ( hư cấu, tiểu sử, thơ ca), chúng ta cần phải phân loại chúng và chọn lấy những gì phù hợp mà mỗi thể loại mang lại cho chúng ta. Tuy nhiên có rất ít người đòi hỏi ở sách những thứ mà sách có thể mang lại cho chúng ta. Đa số các trường hợp khi đến với sách, chúng ta ở trong một tâm thế lưỡng lự với những ý tưởng mù mờ: chúng ta yêu sách, đòi hỏi một tác phẩm hư cấu phải là thật, thơ phải giả, tiểu sử phải là tâng bốc còn các biên niên sử chỉ có giá trị nếu chúng củng cố những ý tưởng mà ta đã nạp vào đầu từ trước đó. Nếu chúng ta có thể xua đuổi những loại định kiến như vậy trước khi đọc sách thì đó sẽ là một khởi đầu tuyệt vời. Đừng áp đặt điều gì với tác giả cuốn sách bạn đang đọc. Hãy cố gắng hòa nhập với anh ta. Hãy trở thành người đồng hành trong công việc và kẻ tòng phạm của anh ta. Nếu bạn còn giữ một khoảng cách, một thái độ dè dặt và một quan điểm phản biện, bạn đã tự tạo ra một rào cản ngăn mình tiếp cận với những giá trị đầy đủ nhất có thể trong những gì bạn đã đọc. Nhưng nếu bạn để tâm trí mình cởi mở nhất, khi đó những dấu hiệu và những manh mối tinh tế và thầm kín, rất khó nhận thấy sẽ cho phép bạn phát hiện ra, có thể ngay từ những dòng đầu tiên, sự hiện diện của một gương mặt độc đáo khác lạ và không giống với bất kỳ gương mặt nào khác. Hãy lần theo những manh mối này, hãy trở nên thân thuộc với chúng, bạn sẽ nhanh chóng nhận ra rằng tác giả đã đem đến cho bạn, hay chí ít là đã cố gắng đem đến cho bạn một điều gì đó rất quan trọng và lớn lao. Nếu chúng ta đọc ba mươi hai chương của một cuốn tiểu thuyết nào đó như là việc bắt đầu tạo dựng một phương pháp đọc tiểu thuyết, chúng ta sẽ nhận thấy đó là một nỗ lực để xây dựng và hoàn thiện một tòa nhà, nhưng từ ngữ thì mềm mại và vô hình hơn những vật thể hình khối hay những hình dạng xác định khác, vì thế đọc là một quá trình phức tạp và lâu dài hơn nhiều so với việc nhìn ngắm. Có lẽ cách nhanh nhất để hiểu được công việc của một tiểu thuyết gia không phải là đọc mà là viết, để tự trải nghiệm những hiểm nguy và những khó khăn trong việc sử dụng từ ngữ. Vì vậy hãy nhớ lại một vài sự kiện trong đời đã lưu lại trong bạn những ấn tượng đạm nét, không thể phai mờ: Ở một khúc cua trên đường phố, bạn đi ngang qua hai người đang trò truyện. Một cành cây rung rinh, ánh sáng ngọn đèn đường vàng vọt, hiu hắt, cuộc trò truyện vừa hài hước vừa bi thương, trong một khoảng khắc, bạn đã nhận ra một chiều kích sâu thẳm nào đó của thế giới mà bạn đang sống.

***

Nhưng nếu bạn muốn tái tạo sự kiện này bằng các ngôn từ, bạn sẽ nhanh chóng nhận thấy nó sẽ vỡ tan thành hàng ngàn mảnh nhỏ gắn với những cảm xúc trái ngược nhau. Bạn phải điều tiết bằng cách bớt đi một số trong chúng và nhấn mạnh hay tô đậm thêm một số thứ khác. Nhưng làm như thế bạn sẽ có nguy cơ “tụt” hết cảm xúc ở nơi bạn. Đến lúc này bạn hãy rời bỏ những trang bản thảo lộn xộn và bị gạch xóa lung tung mà bạn vừa thử nghiệm và quay trở lại với những trang đầu một cuốn tiểu thuyết nào đó của một trong những tiểu thuyết gia vĩ đại như: Defoe, Jane Austen, Hardy. Bây giờ bạn sẽ thấy rõ khả năng tự chủ của họ cao đến mức nào. Đấy không phải chỉ vì chúng ta nhập vai vào một con người khác (Defoe, Jane Austen hay Thomas Hardy), không phải chỉ vì chúng ta sống trong một thế giới hoàn toàn khác. Ví dụ trong Robinson Crusoe, chúng ta đi trên một đại lộ thẳng tắp, các sự việc xảy ra tuần tự kế tiếp nhau. Nếu như bầu không khí ngoài trời và cuộc phiêu lưu là toàn bộ thế giới đối với Defoe thì nó lại chẳng có ý nghĩa gì trong trường hợp của Jane Austen. Thế giới của bà là những sa lon, những lời nói của các nhân vật , những cuộc đối thoại của họ giống như những tấm gương, phản chiếu tính cách của họ. Khi chúng ta đã trở nên quen thuộc với những phòng khách đó và những thông điệp ẩn dấu trong những câu chuyện phản chiếu ra từ những phòng khách đó, chúng ta lại quay sang phía Hardy và chúng ta lại rơi vào một sự ngỡ ngàng, mất phương hướng mới. Những cánh đồng hoang vu bao quanh, những ngôi sao cao vời vợi trên đầu chúng ta. Một khía cạnh khác, một gương mặt khác của tâm trí con người đã hiển lộ ra, gương mặt bấy lâu giấu kín, chìm khuất trong sự cô độc chứ không phải là cái gương mặt bấy lâu nay luôn lộ ra ánh sáng và đồng hành cùng chúng ta. Giờ đây chúng ta duy trì và nuôi dưỡng những mối quan hệ, nhưng không phải với con người mà là với Tự nhiên và với Số phận.

Những thế giới ( được tạo dựng trong các cuốn tiểu thuyết - ND) rất phong phú và đa dạng, nhưng chúng luôn có một sự nhất quán tự thân. Các tiểu thuyết gia, những người sáng tạo ra chúng đã chăm chú quan sát các quy luật trong những viễn cảnh của chúng, những thử thách, những cuộc phiêu lưu mà họ bắt chúng ta, những người đọc phải trải qua, sẽ không bao giờ ném chúng ta vào một sự hỗn độn hay mù mờ giống như những nhà văn kém cỏi và vụng về thường làm, đó là đưa vào hai loại hiện thực khác nhau trong cùng một cuốn sách. Vì thế khi chuyển từ một tiểu thuyết gia vĩ đại này sang một người khác, từ Jane Austen sang Hardy, từ Peacock [15] tới Trollope [16] , từ Scott tới Maredith [17], chúng ta sẽ bị ném từ sườn của đỉnh núi này sang vách đá của một ngọn núi khác, từ hoang mạc bị vứt vào giữa đại dương... Đọc một cuốn tiểu thuyết là cả một nghệ thuật phức tạp và khó khăn. Bạn phải có không chỉ một trí thông minh tuyệt vời mà còn phải có một trí tưởng tượng táo bạo nếu bạn muốn tận hưởng được hết những gì mà các tiểu thuyết gia, những nghệ sĩ vĩ đại này đã cung cấp cho bạn.

(Còn tiếp)

Chú thích

[15] Thomas Love Peacock ( 1785-1866) Nhà văn trào phúng Anh

[16] AnthonyTrollope ( 1815-1882) tiểu thuyết gia vạm vỡ của văn học Anh, ngay từ khi còn sống đã gặt hái được những thành công vang dội. Tác phẩm của ông đụng chạm đến mọi vấn đề của xã hội đương thời.

[17] George Meredith (1828 — 1909), tiểu thuyết gia và nhà thơ Anh. Khi còn sống ông chỉ được chứng kiến những thành công rất khiêm tốn của mình . Nhưng tên tuổi của ông lại trường tồn mãi theo thời gian cùng với thành công của cuốn « Essais sur la comédie »

Phần II

[.......]

Nhưng một cái nhìn lướt qua những cuốn sách bày trên giá của thư viện, bạn sẽ nhận thấy hiếm hoi các trường hợp mà những tác giả là các nghệ sĩ lớn và những cuốn sách được viết ra đa phần đều không thuộc về thế giới của các tác phẩm nghệ thuật. Các cuốn tiểu sử và tự truyện này, cuộc đời của các vĩ nhân này, những con người đã chết và đã bị lãng quên từ lâu, chúng nằm chen chúc trên giá sách trong thư viện, xen giữa những cuốn tiểu thuyết và các tập thơ, liệu chúng ta có nên chối từ đọc chúng bởi vì chúng không phản chiếu những vấn đề nghệ thuật? Hay chúng ta vẫn cần phải đọc chúng theo một cách thức khác, với một mục đích khác? Hay là ngược lại, chúng ta cần ưu tiên đọc chúng trước tiên để thỏa mãn cho sự tò mò thường chiếm lĩnh trọn vẹn tâm trí chúng ta, giống như khi vào các buổi tối chúng ta đi dạo ngang qua những ngôi nhà, tất cả những ngọn đèn đã được thắp sáng và vẫn còn che kín bởi những tấm rideau ở cửa sổ. Mỗi một tầng của ngôi nhà hé lộ cho chúng ta thấy một phần khác của cuộc sống con người đang trôi đi theo dòng chảy của nó. Cõi lòng chúng ta vật vã không yên trước những câu hỏi tò mò không ngừng quấy rầy trí não chúng ta: những câu chuyện đàm tiếu của các người hầu gái, bữa ăn tối của các quý ông, cô gái trẻ đang ướm lên người chiếc váy để đi đến vũ hội, bà già ngồi bên cửa sổ thuê thùa...Họ là ai, họ như thế nào, họ nghĩ gì, những cuộc phiêu lưu của họ ra sao?

Tiểu sử và hồi ký đem đến câu trả lời cho những câu hỏi dạng đó, thắp sáng vô số những ngôi nhà, chỉ cho chúng ta thấy mọi người xoay xở như thế nào trong cuộc sống hàng ngày của họ : bồn chồn, thất bại, thành công, yêu ghét... những câu chuyện chỉ dừng lại khi cái chết đến với họ. Và đôi khi những ngôi nhà những cảnh cỗng đột nhiên biến mất, chúng ta nhận thấy mình đang ở trong một khung cảnh hết sức xa lạ: Chúng ta đang săn bắn, chèo thuyền trên các con sông, chúng ta đang cầm vũ khí chiến đấu, chúng ta sống cùng với những bộ tộc man rợ hay hành quân trong đội ngũ của những quân đoàn La mã, tham gia vào những chiến dịch lớn. Còn nếu chúng ta vẫn muốn lại nước Anh, ở lại London. Khi đó những đường phố đột nhiên nhỏ hẹp lại, cái căn nhà trở nên thấp bé, tồi tàn, chật chội và hôi hám với những bức tường được bồi bằng giấy. Chúng ta sẽ nhìn thấy Done [20], nhà thơ đang tìm cách đào thoát khỏi một ngôi nhà dạng này vì những bước tường quá mỏng, khi khóc lũ trẻ sẽ xé rách chúng ra. Chúng ta sẽ bám theo ông, đi theo những con đường len lõi qua những trang sách [21] đến tậnTwickenham[ 22], đến tận công viên Lady Bedford’s , địa danh nổi tiếng, nơi gặp gỡ của các nhà quý tộc và các nhà thơ, rồi sau đó chúng ta quay bước trở về Wilton, ngôi nhà lớn nằm trên các ngọn đồi, lắng nghe Sidney [23] đọc “l’Arcadia” cho em gái mình nghe. Chúng ta đi ngang qua những con sông và nhìn thấy những con diệc xám đã từng có mặt trong những bản romance cổ nổi tiếng. Chúng ta sẽ đi cùng Anne Clifford[24], quý cô vùng Pembroke ngược lên phía bắc đến đến với những cánh đồng hoang của cô . Hoặc chúng ta đi sâu vào trung tâm thành phố , ngưỡng mộ ngắm nhìn Gabriel Harvey[25] trong bộ đồ đen thanh lịch, tranh luận với Spenser[26] về thi ca. Không gì hấp dẫn hơn việc mò mẫm và liên tục bị vấp ngã trong cái bóng tối âm u vào ban đêm , cái bóng tối đã che khuất đi vẻ tráng lệ của thành Lon don thời kỳ Elizabeth. Nhưng chúng ta không thể nán lại ở đây lâu. Temple[27], Swift [28], Harley [29], St John[30] đang vẫy gọi chúng ta. Chúng ta có thể dành ra hàng giờ để theo dõi cuộc tranh luận của họ và qua đó giải mã những tính cách của họ. Khi bắt đầu thấy mệt mỏi, chúng ta có thể tiếp tục lên đường, lướt ngang bên cạnh một mệnh phụ mặc đồ đen đeo những viên kim cương lấp lánh để tới gặp Samuel Johnson[31], Goldsmith[32] và Garrick[33], hoặc nếu muốn, chúng ta sẽ vượt qua biển Manche để tới gặp Voltaire, Diderot, Madame Deffand rồi sau đó quay về Anh quốc và đến Twickenham nơi Lady Bedford từng sở hữu một công viên mang tên bà, nơi mà sau này Pope[34] đã chọn làm nơi cư trú. Chúng ta có thể đến tận ngôi nhà của Walpole[35] ở Strawberry Hill[36], ở đây Walpole sẽ kết nối cho chúng ta hàng loạt những mối quan hệ khác, sẽ có rất nhiều ngôi nhà và nhiều cái chuông để ấn nút, cũng có vài nơi mà chúng ta sẽ lưỡng lự trong giây lát, chẳng hạn như trước hiên nhà của cô Berry[37] và kia là Thackeray[38], bạn của người phụ nữ mà Walpole say đắm. Bằng cách đi đến gặp từng người bạn, đi từ khu vườn này sang khu vườn khác, từ ngôi nhà này sang ngôi nhà khác, chúng ta đã đi từ đầu này sang đến đầu bên kia của nền văn học Anh. Và nếu bây giờ chúng ta tỉnh thức và trở về với hiện tại sau khi đã kết thúc cuộc du ngoạn trong quá khứ được kể ở đoạn trên, chúng ta sẽ nhận thấy những khác biệt lớn lao giữa thời kỳ chúng ta đang sống và những thời kỳ đã diễn ra trong quá khứ. Vì thế, đây là một trong những cách mà chúng ta có thể “đọc” những cuộc đời này và những lá thư trao đổi giữa những con người này, chúng ta có thể thắp sáng những ngòn đèn đằng sau những ô cửa sổ trong quá khứ. Chúng ta có thể quan sát kỹ những người nổi tiếng, dẫu rằng họ đã chết từ rất lâu rồi. Bằng cách đọc những tiểu sử, hồi ký tự truyện hay những lá thư trao đổi, chúng ta sẽ nhận ra những thói quan thân thiết của họ, thậm chí đôi khi chúng ta cảm thấy mình ở gần họ đến mức có thể phát hiện ra những bí mật mà khi còn sống họ vẫn muốn giấu kín. Một lúc nào đấy chúng ta có thể lấy ra một vở kịch hay một bài thơ để kiểm tra xem có những thay đổi gì khi mà chúng ta đã cảm nhận được sự hiện diện của tác giả ở bên cạnh. Nhưng việc này lại đặt ra những câu hỏi mới. Chúng ta cần phải đặt ra câu hỏi rằng những cuốn sách này đã ảnh hưởng lên cuộc sống của tác giả của nó đến mức độ nào? Độ tin cậy của nó đến đâu khi chúng ta tìm cách giải mã các nhà văn này. Ở những điểm nào chúng ta cần phải kháng cự lại hoặc hòa theo những mỗi thiện cảm hay ác cảm đã gợi ra trong trí não chúng ta thông quan những ngôn từ nhạy cảm và động chạm liên quan đến nhân cách của tác giả. Những câu hỏi dồn dập , chen chúc nhau trong suy nghĩ của chúng ta khi đọc về tiểu sử, đọc những trao đổi thư từ. Những câu hỏi này chúng ta phải tự tìm kiếm câu trả lời bởi không có gì nguy hiểm hơn là việc bị dẫn dắt bởi những những gợi ý hay định kiến của người khác trong một vấn đề rất cá nhân như thế.

Nhưng chúng ta cũng có thể đọc những cuốn sách này với một mục đích khác. Không phải để làm sáng tỏ những vấn đề văn chương, cũng không phải để trở nên gần gũi hay thân thuộc với những con người nổi tiếng, mà là để được tiếp thêm sinh lực và nâng cao năng lực sáng tạo của bản thân. Thư viện nào mà chẳng có những cánh cửa sổ nhìn ra một khu vườn tuyệt đẹp. Vui sướng biết bao cái khoảng khắc ngừng đọc và nhìn ra bên ngoài cửa sổ. Khung cảnh bên ngoài của cuộc sống đời thường, trong sự đơn giản của nó, trong sự vận động không ngừng nghỉ của nó thật sự truyền cảm hứng cho chúng ta. Những con ngựa phi nước đại trên các cánh đồng, người phụ nữ đổ đầy nước vào chiếc xô của mình, con la ngửa cổ ra phía sau và hí một tiếng dài và rền rĩ...Phần tuyệt vời nhất khi đọc sách trong thư viện chính là những ký ức về một khoảng khắc thoáng qua với hình bóng thấp thoáng của những người đàn ông, phụ nữ và những con la. Tất cả thể loại văn chương, với tuổi đời già nua của nó, đều sẽ tạo ra một phòng lưu trữ của nó, một bộ sưu tập những khoảnh khắc đã biến mất và những mảnh đời bị quên lãng, được kể bằng một giọng nói yếu ớt và tàn lụi dần. Nhưng nếu bạn đắm chìm vào những câu chuyện vụn vặt tưởng chừng rất phù phiếm này, bạn sẽ cảm thấy ngạc nhiên sững sờ, bởi bạn sẽ ngập chìm trong đống kỷ vật thuộc về cuộc đời một con người mà giờ đây đã trở thành cát bụi. Có thể chỉ là một dòng chữ, nhưng là một dòng chữ gợi mở cả một viễn cảnh bao la, cấp cho bạn những góc nhìn rất độc đáo. Đôi khi toàn bộ câu chuyện được khớp nối bằng một trí tuệ sắc sảo, dạt dào cảm xúc với một sự hoàn hảo tuyệt đối khiến chúng ta lầm tưởng rằng đây là một tác phẩm của một tiểu thuyết gia vĩ đại. Nhưng không, đó chỉ là một diễn viên già Tate Wilkinson[40], người đã hồi tưởng lại câu chuyện kỳ lạ của Thuyền trưởng Jones[41], đó chỉ là một thuộc cấp trẻ tuổi đang phục vụ Arthur Wellesley[42], đem lòng yêu một cô gái trẻ ở Lisbonne, đó chỉ là Maria Allen[43] người đã đánh rơi cuốn sách trong phòng khách vắng vẻ và đã ước gì mình nghe theo lời khuyên của tiến sĩ Burney[45] không bao giờ bỏ trốn cùng người yêu dấu Rishy[46]. Tất cả những câu chuyện thú vị này đều là những thứ nhỏ nhặt, phù phiếm, những chi tiết đáng bị vứt bỏ trong những con mắt nhìn nghiêm khắc và chặt chẽ.

(Còn tiếp)

Các Chú Thích Trong Bài:

[20] John Donne (1572 - 1631), nhà thơ cực kỳ nổi tiếng người Anh, thuộc nhóm nhà thơ siêu hình học, được biết đến nhiều nhất về các bài sonnet về thần học và tình yêu.

[21] Tác phẩm của Donne, là một sự hòa trộn không phân biệt rạch ròi giữa chất lãng mạn của tiểu thuyết và sự lãng mạn của những dòng hồi ức

[22] Một quận của Luân Đôn

[23] Philip Sidney (1554 - 1586), nhà thơ người Anh và cận thần lỗi lạc của triều đình, người có ảnh hưởng lớn trong việc hình thành thể loại sonnet thời Elizabeth

[24] Anne Clifford (1590 - 1676) phối ngẫu trong cuộc hôn nhân thứ hai của Philip Herbert, Bá tước thứ tư của Pembroke. Bà là người bảo trợ cho nghệ thuật và văn chương, di sản để lại của bà gồm những tập nhật ký và thư từ.

[25] Gabriel Harvey (1545 - 1630), học giả và nhà thơ người Anh, người quảng bá thể thơ 6 câu ở Anh và là người sáng lập Areopagus.

[26] Edmund Spenser (1552 - 1599), nhà thơ quan trọng của Anh, tác giả của sử thi The Faerie Queen và là người phát minh ra thể thơ mang tên ông (tám khổ ngũ ngôn và một khổ lục ngôn)

[27] William Temple (1628 - 1699), chính khách người Anh và là tác giả nhiều tiểu luận có tiếng .

[28] Jonathan Swift (1667 - 1745), tác giả của cuốn truyện nổi tiếng “ Gulliver phiêu lưu ký” và là thư ký William Temple.

[29] Robert Harley (1626 - 1724), thành viên Nghị Viện Anh.

[30] Henry St John (1678 - 1751), nhà chính trị và triết học quan trọng của nước Anh, người bảo trợ Swift và Pope.

[31] Samuel Johnson (1709 - 1784), nhà văn, nhà thơ, nhà đạo đức học, nhà phê bình văn học, nhà tiểu luận và nhà từ điển học lớn người Anh. Ông nổi tiếng bởi nỗ lực bênh vực việc đưa vào ngôn ngữ hiện đại trong thơ ca, chống lại sự cổ điển, ông cũng nổi tiếng bởi công trình nghiên cứu về lịch sử nước Anh và những đóng góp trong việc lý thuyết hóa văn học hiện đại

[32] Oliver Goldsmith (1731 - 1774), triết gia, bác sĩ, nhà thơ, nhà viết kịch và tiểu thuyết gia người Ireland.

[33] David Garrick (1717 - 1779), nhà viết kịch, giám đốc nhà hát, một diễn viên vĩ đại của Anh, người bảo trợ của Samuel Johnson . Ông nổi tiếng vì đã có công dựng lại những tác phẩm kinh điển, đặc biệt là Shakespeare.

[34] Alexander Pope (1688 - 1744), người Anh, nhà thơ châm biếm, dịch giả của Homer và nhà xuất bản các tác phẩm của Shakespeare.

[35] Horace Walpole (1717 - 1797), người Anh, thành viên Nghị viện, nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật, nhà phê bình văn học và tiểu thuyết gia.

[36] Một phần của quận Twickenham được Horace Walpole mua vào năm 1749 để làm nơi ở chính của mình.

[37] Mary Berry (1763 - 1852), nữ tác gia người Anh, bạn của Walpole, người đã xuất bản các tác phẩm hoàn chỉnh của bà.

[38] William Thackeray (1811 - 1863), tiểu thuyết gia trào phúng người Anh, người có những thành công vang dội trong triều đại Victoria.

[40] Tate Wilkinson (1739 - 1803), nam diễn viên người Anh, nổi tiếng với những màn bắt chước và giễu nhại, khiến sự thù địch nhắm vào ông cũng nhiều không kém những sự ngưỡng mộ mà ông thu hút được .

[41] Những trích đoạn hồi ký của Wilkinson, trong đó tác giả kể câu chuyện về Thuyền trưởng Jones, trong hoàn cảnh nghèo khó, được thừa hưởng một gia tài lớn từ một cuộc gặp gỡ tình cờ.

[42] Arthur Wellesley (1769 - 1852), Công tước đầu tiên của Wellington, chiến binh vĩ đại, người hai lần làm thủ tướng , dưới thời William IV và George IV.

[43] Con gái của Elizabeth Allen, vợ thứ hai của Charles Burney (xem bên dưới).

[44] Charles Burney (1726 - 1814), nhà soạn nhạc và sử gia về âm nhạc nước Anh.

[45] Maria Allen đã bí mật kết hôn với Martin Rishton vào năm 1772.

[46] Henry Bunbury (1778 - 1860), sĩ quan quân đội, nhà sử học người Anh.