Trí Thức Nho Học Và Bang Giao Triều Nguyễn - Lê Phương Duy

Bạch Sơn Vũ Văn Tuấn và tác phẩm Chu nguyên học bộ tập

Cuốn sách giới thiệu về một tác giả và một tác phẩm còn chưa được nhiều người biết đến. Đó là Tiến sĩ Vũ Văn Tuấn và tác phẩm “Chu nguyên học bộ tập”.

Tiến sĩ Vũ Văn Tuấn tự là Trạch Khanh, hiệu là Bạch Sơn, thụy là Đoan Trực, quê ở xã Bát Tràng, tổng Đông Dư, huyện Gia Lâm, tỉnh Bắc Ninh (nay là làng Bát Tràng, xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội). Ông đỗ Đệ tam giáp Đồng tiến sĩ xuất thân vào Ân khoa năm Quý Mão niên hiệu Thiệu Trị thứ 3 (1843). Trong 9 vị đỗ đại khoa của làng Bát Tràng từ triều Mạc đến triều Nguyễn, ông là vị cuối cùng, và là vị tiến sĩ độc nhất dưới triều Nguyễn. Ông làm quan trải các triều vua Thiệu Trị và Tự Đức, lần lượt qua các chức Hàn lâm viện Biên tu, Tri phủ Hà Trung, Hàn lâm viện Thị giảng sung Sử quán biên tu, Hàn lâm viện Thị độc sung làm Phó sứ sang Yên Kinh, Thị giảng học sĩ, Án sát sứ Hưng Hóa. Vào mùa thu năm 1860, trên đường đi đánh giặc ở Lục Ngạn, Bắc Giang, ông mắc bệnh rồi từ trần, được truy thụ Thị độc. Cả chính sử triều Nguyễn như “Đại Nam liệt truyện” và những tư liệu do gia tộc họ Vũ Bát Tràng biên soạn đều ghi nhận Vũ Văn Tuấn là người đức độ, làm quan thanh liêm, lập nhiều công tích nên được dân chúng ở quê hương Bát Tràng và nơi từng trị nhậm kính mến, nể phục. Ví dụ như sau khi ông từ trần, dân phủ Hà Trung, Thanh Hóa, nơi ông từng làm Tri phủ, đã lập đền thờ (có tư liệu nói thờ phụng ông ở Văn miếu hàng huyện), xuân thu nhị kỳ tế bái.

“Chu nguyên học bộ tập” là tập thơ thuộc mảng thơ Yên hành của sứ thần Việt Nam đời Nguyễn. Tập thơ này được Vũ Văn Tuấn sáng tác trong chuyến đi sứ Trung Quốc năm 1852-1855. Điều đáng tiếc là tập thơ này chưa được giới thiệu trong bộ “Việt Nam Hán văn Yên hành văn hiến tập thanh” (23 tập) đã xuất bản cũng như những công trình giới thiệu, nghiên cứu về thơ đi sứ của sứ thần Việt Nam trước đây.  

Cuốn sách “Trí thức Nho học và bang giao triều Nguyễn: Bạch Sơn Vũ Văn Tuấn và tác phẩm Chu nguyên học bộ tập” do TS. Lê Phương Duy thực hiện là một công trình khảo cứu, giới thiệu về thân thế, sự nghiệp của Tiến sỹ Vũ Văn Tuấn cùng tập thơ “Chu nguyên học bộ tập” nói trên.

Ngoài ra, cuốn sách này còn đề cập tới một văn bản chữ Nôm ghi chép về hành trạng Vũ Văn Tuấn bằng văn xuôi độc đáo, đó là văn bản “Bắc Ninh tỉnh, Gia Lâm huyện, Đông Dư tổng, Bát Tràng xã, Tả Đoài Vũ Quan Giáp sự tích”.