Những chiếc dù trên bãi biển Đà Nẵng - Joel Luguern

“Những chiếc dù trên bãi biển Đà Nẵng” là tên một tập truyện của tác giả Joel Luguern được Phan Hồng Hạnh chuyển ngữ vừa được ấn hành tại NXB Đà Nẵng. 

Ở đấy, trong một ẩn dụ bóng bẩy, những chiếc dù được mang đến cho một mục đích nào đó, không tự có trên bãi biển, nó được mang đến đó, và rồi sẽ được mang đi khi người ta không còn cần đến…

Những chiếc dù quần tụ trên bãi biển, nhiều màu sắc, riêng biệt, co cụm bên nhau và liên hệ yếu ớt với bên ngoài… theo một cách nào đó, là một phần những nhân chứng của một giai đoạn lịch sử tương đối đặc biệt, gắn liền với Đà Nẵng - một thành phố miền Trung - vùng đất mà người Pháp trước đây, và sau đó, là người Mỹ, lựa chọn là nơi đặt chân đầu tiên khi đến Việt Nam.

Họ, các nhân vật chính trong cuốn sách này, là một nhóm giáo sư đến từ Pháp tham gia vào chương trình giảng dạy môn tiếng Pháp cho các “học trò ưu tú”, con em hầu hết của các công chức và sĩ quan cao cấp của chính quyền ở cái đô thị đặc trưng, nơi được xem là căn cứ quân sự lớn của miền nam Việt Nam này. Câu chuyện xoay quanh cuộc sống thường nhật và những sự kiện mà họ đã chứng kiến, từng trải, trong suốt một thời gian ở vùng đất xa lạ, mà vì công việc, họ phải có mặt và tham dự.

“… Ngày xưa, nước Pháp gửi lính bộ binh An-giê-ri và súng ống để lập trật tự ở hải ngoại. Hôm nay, nước Pháp gửi các giáo sư và từ điển. Xem ra có vẻ phong nhã, lịch sự hơn, nhưng trước hết là họ muốn bảo đảm việc kiểm soát guồng máy kinh tế và chính trị của các xứ này"… Đoạn văn này xuất hiện ở đầu và cuối sách, như một chủ ý của tác giả, là một cách cố gắng lý giải những băn khoăn về tính mục đích cho sự có mặt của họ ở quốc gia xa lạ này.

Nhận nhiệm vụ được khoác dưới mỹ từ đi “thiện nguyện hợp tác”, họ đã có mặt tại nhiều quốc gia trong đó có Việt Nam để mang các giá trị văn minh của Nước Mẹ đến với những khu vực thuộc “ thế giới thứ ba”. Thực tiễn của quá trình “ giáo dục chọn lọc”, với đối tượng là con em giới thượng lưu mà không phải là tầng lớp nông dân, công nhân, những người giúp việc… sự theo đuổi mục đích đào tạo là tìm kiếm những người có thể gieo tư tưởng vọng Pháp, giúp Pháp cai quản các lợi ích nước Pháp ở các quốc gia từng là thuộc địa… đã từng ngày khiến đội ngũ những người dạy học được đề cập trong cuốn sách này nhận ra nhiều điều.

“Những chiếc dù trên bãi biển Đà Nẵng” là bản ghi chép tương đối đầy đủ và trung thực về cuộc sống của những tri thức Pháp đã có mặt ở Đà Nẵng để tham gia quá trình giảng dạy vì mục đích mà chúng ta vừa đề cập ở trên. Cấu trúc tập truyện gồm nhiều phần là những nhát cắt đa diện để chúng ta nhìn thấy những khía cạnh khác nhau về cuộc sống của họ. Ngoài một vài hình ảnh những học sinh Việt Nam chăm chỉ, lễ phép, những gương mặt phụ huynh phần lớn là các viên chức cao cấp, có quyền lực…, cuốn truyện tập trung hẳn vào hành trình sống và thay đổi nhận thức của các thầy cô giáo người Pháp đang giảng dạy ở một ngôi trường có cái tên cụ thể là Montesquieu ở Đà Nẵng vào những năm thuộc thập niên 60, 70 của thế kỷ trước…