Đồng Tiền Lên Ngôi: Lịch sử tài chính thế giới - Niall Ferguson

Câu chuyện hấp dẫn về sự ra đời và phát triển của tiền tệ, mang đến cái nhìn rõ nét về các yếu tố then chốt của nền tài chính thế giới trong suốt chiều dài lịch sử.

Cuốn sách giá trị về lịch sử tài chính

Niall Ferguson là nhà sử học, giáo sư lịch sử tại Đại học Harvard, thành viên cao cấp tại Viện Hoover, Đại học Stanford, Mỹ. Năm 2004, ông được tạp chí Time bình chọn là một trong 100 người có ảnh hưởng nhất thế giới. Niall Ferguson là tác giả của 16 cuốn sách nổi tiếng được giới chuyên môn cũng như độc giả đánh giá cao, một trong số đó phải kể đến cuốn sách “Đồng tiền lên ngôi: Lịch sử tài chính thế giới”.

“Đồng tiền lên ngôi” là cuốn sách không thể nào bỏ qua cho những ai mong muốn tìm hiểu về lịch sử tài chính thế giới. Niall Ferguson dẫn dắt bạn qua những câu chuyện để từ đó hiểu rõ hơn về sự ra đời của tiền tệ và tín dụng, thị trường trái phiếu và cổ phiếu, về bảo hiểm và bất động sản - những thành tố then chốt của nền tài chính đã định hình các xã hội và hệ thống tài chính toàn cầu - từ thời Lưỡng hà cổ đại tới đầu thế kỷ 21. Rốt cuộc thì tiền là gì, tiền ra đời như thế nào, tại sao lại có các hình thức biến thể khác của tiền, vai trò của tiền trong đời sống hiện nay như thế nào... Tất cả những câu hỏi này sẽ được giải đáp thông qua “Đồng tiền lên ngôi” của Ferguson.

Niall Ferguson viết cuốn sách này trong bối cảnh cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2008 bắt đầu manh nha. Qua những sự kiện lịch sử vừa vinh quang vừa tăm tối, cùng những nhân vật lẫy lừng vừa có khả năng sáng tạo vừa có khả năng hủy diệt trong thế giới tài chính; cuốn sách kể câu chuyện hấp dẫn về sự ra đời của tiền tệ và tín dụng, thị trường trái phiếu và cổ phiếu, về bảo hiểm và bất động sản - những thành tố then chốt của nền tài chính đã định hình các xã hội và hệ thống tài chính toán cầu - từ thời Lưỡng hà cổ đại tới đầu thế kỉ 21, với những cuộc khai sinh, bước tiến đến đỉnh cao, những cơn khủng hoảng và bài học đắt giá. Cuốn sách cho thấy lĩnh vực tài chính gắn bó mật thiết, tác động lớn lao, lâu dài đến chúng ta ra sao: các thị trường tài chính là tấm gương của nhân loại, hé lộ từng ngày từng giờ về cách chúng ta định giá bản thân và những tài nguyên xung quanh.

Hơn mười năm đã trôi qua với nhiều thay đổi rõ nét như cục diện chính trị thế giới hay sự xuất hiện của tiền mã hóa công nghệ cao, nhưng tác giả khẳng định rằng một cuộc khủng hoảng kinh tế theo chu kỳ sớm muộn gì cũng diễn ra và sẽ không giống bất kỳ cuộc khủng hoảng nào trước đó. Ấn bản này của cuốn sách đã được tác giả bổ sung hai chương mới với những thông tin cập nhật, hi vọng những dự báo trong đó sẽ phần nào hữu ích cho độc giả.

Tiền tệ từ lịch sử đến hiện đại

Tiền tệ là một sản phẩm do con người tạo ra, và chỉ để nhằm phục vụ con người. Lịch sử của nó, cũng giống như lịch sử của con người, là một lịch sử mang tính tiến hóa. “Đồng tiền lên ngôi” kể lại hành trình của đồng tiền và con người trên khắp thế giới, từ những giấc mộng làm chủ đồng tiền và nhiều thứ khác bằng tiền đến những rủi ro biến cố, những sự sụp đổ do tiền mang lại.

Theo Niall Ferguson, sự lên ngôi của đồng tiền là thiết yếu cho sự lên ngôi của loài người, đưa con người đi từ mức sống khốn khổ lên đỉnh cao của sự thịnh vượng vật chất. Tuy nhiên ông cũng cho rằng sự lên ngôi của đồng tiền chưa bao giờ, và sẽ không bao giờ là một quá trình suôn sẻ. Ngược lại, lịch sử tài chính vẫn liên tục lộn nhào qua những khúc lên và xuống, giữa điên cuồng và hoảng loạn, chấn động và sụp đổ. Nhưng kể cả những lần tồi tệ nhất cũng không thể khiến chúng ta bị đẩy lùi hoàn toàn. Mặc dù lịch sử tài chính đi theo đường răng cưa, nhưng hướng của nó, không nghi ngờ gì, là đi lên.

Cuốn sách gồm 09 chương, hệ thống hóa và trình bày một cách khoa học những tri thức về “tiền” trong lịch sử nhân loại. Ferguson đã xem xét quá trình hình thành những cột mốc đóng góp vào thế giới tài chính hiện đại: tiền tệ, ngân hàng, tín dụng, trái phiếu, cổ phiếu, bảo hiểm, bất động sản và sự ảnh hưởng của nó đến thị trường tài chính; phân tích sự không bằng phẳng trong lịch sử tiền tệ và hệ thống tài chính với nhiều giai đoạn bùng-vỡ cũng như nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này. Và phần cuối tác giả bàn về sự sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers năm 2008, gây nên cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và phản ứng từ các quốc gia, cũng như sự xuất hiện của tiền mã hóa như Bitcoin.

“Đồng tiền lên ngôi” như một từ điển giúp bạn hiểu thêm về lịch sử tài chính, về cách vận hành cũng như bản chất của ngành tài chính từ đó thêm cơ hội thành công.

NỘI DUNG CUỐN SÁCH

Đồng tiền lên ngôi được mở đầu với một phần hướng dẫn bao quát về lịch sử của thế giới với sự phát triển và suy tàn của nhiều mô hình xã hội sử dụng và không sử dụng tiền tệ. Theo tác giả, tiền không đơn thuần là một phương tiện để phục vụ việc trao đổi, giao thương. Với quá trình hình thành được dẫn ngược về các định dạng thô sơ nhất của tiền tệ như những phiến đất sét từng được sử dụng cho việc ghi chép các hoạt động nông nghiệp của khu vực Lưỡng Hà, tiền tệ còn được xem như là “vấn đề của niềm tin, thậm chí là đức tin”.

Từ đó, tác giả dẫn chúng ta qua các chủ đề về hệ thập phân và phương thức tính lãi, những khái niệm gốc rễ của tài chính hiện đại; sự tham gia của người Do Thái trong lịch sử phát triển tài chính cùng hoạt động cho vay nặng lãi và sau đó là sự đi lên của thế lực tài chính hùng mạnh Medici tại Florence vào thế kỷ 14 và 15; ba phát minh cơ bản được thêm vào mô hình tài chính của nền kinh tế Ý: tiền tệ được tiêu chuẩn hóa, sự hình thành của hệ thống dự trữ theo tỉ lệ (fractional reserve banking), và độc quyền phát hành giấy bạc ngân hàng của ngân hàng trung ương; sự hình thành, phát triển, và suy tàn của hệ thống bản vị vàng để nhường chỗ cho một hệ thống lưu hành giấy bạc ngân hàng dựa trên các khoản tiền gửi ngân hàng và tỉ giá hối đoái thả nổi.

Chương 2: Bàn về thị trường trái phiếu, các rentier, và lạm phát. Thị trường trái phiếu được cho là cuộc cách mạng vĩ đại thứ hai trong sự lên ngôi của đồng tiền.

Chương 3: Đề cập đến các hiện tượng bong bóng trên thị trường tài chính. Tác giả cung cấp một phần phân tích tổng quát cho lịch sử phát triển của thị trường chứng khoán Mỹ trong giai đoạn 1979-2008.

Chương 4: Được dành để bàn về rủi ro, bắt đầu bằng khái niệm cơ bản về bảo hiểm với vai trò là một công cụ phòng chống rủi ro trong tương lai. Tác giả chuyển tiếp đến lịch sử của ngành bảo hiểm hiện đại và nguồn gốc của nó từ Scotland.

Chương 5: Nói về cuộc chơi bất động sản và các ảnh hưởng của nó đến thị trường tài chính, bắt đầu với lịch sử của trò chơi Cờ tỉ phú và sự say mê của các nước phương Tây đối với bất động sản.

Chương 6: Mô tả quá trình toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới về thương mại và đầu tư, sự xuất hiện của các nền kinh tế mới nổi, hay theo cách nói của tác giả là mới nổi trở lại (vì thực tế là một số nền kinh tế này trước đây đã có thời kỳ đặc biệt hùng mạnh).

Chương 7: Tóm lược lại bằng ngôn ngữ cô đọng nhất lịch sử phát triển của tiền tệ và hệ thống tài chính quốc tế, sự không bằng phẳng trong lịch sử của nó với quá nhiều giai đoạn bùng-vỡ cũng như nguyên nhân sâu xa của hiện tượng này.

Chương 8 và chương 9 là sự bổ sung mới cho ấn bản lần này bàn về sự sụp đổ của ngân hàng Lehman Brothers năm 2008, gây nên cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu và những phản ứng trở lại từ các quốc gia, cũng như sự xuất hiện của tiền mã hóa như bitcoin…

TÁC GIẢ CUỐN SÁCH ĐỒNG TIỀN LÊN NGÔI

Là một nhà sử học người Anh và là nhà bình luận chính trị bảo thủ. Ông là một nghiên cứu viên cao cấp tại College Jesus, Oxford và là giáo sư thỉnh giảng tại New College of the Humanities. Ông cũng là một viên chức cao cấp tại Học viện Hoover, Đại học Stanford. Trước Stanford, ông là Giáo sư Laurence Tisch về Lịch sử tại Đại học Harvard.