Biện hộ cho trí thức - Ba bài diễn thuyết của Jean-Paul Sartre tại Nhật Bản năm 1966

“Biện hộ cho trí thức không chỉ là tiếp cận một văn bản triết học thuần túy, mà là chứng kiến một cuộc đối thoại lớn, một sự tự vấn sâu sắc bắt nguồn từ chính nỗi ám ảnh cốt lõi đã theo đuổi Sartre suốt cuộc đời: Làm thế nào để sự tồn tại của một cá nhân, vốn dĩ ngẫu nhiên và “thừa thãi”, có thể tìm thấy được sự cần thiết và một lý do chính đáng?”

“Thế đó, việc giới thiệu về ông bằng cách cố chắt lọc ra những ý tưởng cơ bản theo kiểu “hệ thống” thật ra cũng có thể làm được, nhưng vô vị quá. Tốt hơn, có lẽ hãy nên dõi theo những “thao thức hiện sinh” của ông, bởi chúng mới là bệ đỡ và hồn cốt đích thực cho những suy tư triết học phức tạp, không dễ nắm bắt hết được của ông” 

 “Giá trị lớn nhất của Biện hộ cho trí thức là nó không định nghĩa trí thức như một danh hiệu, mà như một chức năng, một quá trình, một thái độ. Đó là thái độ của sự tự vấn không ngừng, sự can đảm vượt qua lĩnh vực chuyên môn để can dự vào các vấn đề chung, và lòng trung thành với sự thật trước mọi áp lực”

— Bùi Văn Nam Sơn —

 “Độc giả có thể sẽ tự hỏi vì sao lại tái bản một cuốn sách rất mỏng ra mắt lần đầu tiên vào năm 1972, khi dường như bấy lâu chúng ta sống ở một thời đại mà ở chỗ nào cũng trở thành một sự giải thiêng đối với những trí thức … […] Chúng tôi thấy sẽ là có ích với độc giả của năm 2020 nếu nhắc lại định nghĩa về trí thức phổ quát [l’intellectuel universel] mà Sartre biện hộ với sự súc tích trong cuốn sách này … Trong cuốn sách biện hộ này, Jean-Paul Sartre nêu lên ba câu hỏi quan trọng – và Sartre thử trả lời: Thế nào là một trí thức? Chức năng của trí thức? Nhà văn có phải là một trí thức không?”

— Lời tựa của Gérard Noiriel —

......

Trích lời nhận xét

“Một cái vết u văn chương ở trên trán”, lời ông ngoại nói tuồng như vu vơ với cậu bé Sartre … (Sartre kể lại trong tiểu thuyết “Les Mots” – “Chữ nghĩa”, tác phẩm đã đưa Jean-Paul Sartre đến giải Nobel Văn chương) … rồi vết u đó đã “di căn” sang triết học, tiểu thuyết, kịch, tiểu luận … và trên hết như là “số mệnh” của Jean-Paul Sartre …

“Một Voltaire của thế kỷ XX"

“Xin hãy hình dung một người Pháp vừa ra đi, cả Paris tang tóc. Hơn năm mươi nghìn người, trong thời buổi bận rộn, tề chỉnh một màu đen, lưu luyến tiễn ông đến nơi an nghỉ cuối cùng. Hơn cả một đám tang, người dân Paris – và đâu chỉ Paris! – đưa tiễn và lưu luyến tuổi trẻ “thao thức” của chính mình và của cả một thế hệ. Niềm thao thức vẫn khôn nguôi, mỗi khi nhớ lại đám tang ấy, con người ấy.

“Chỉ với ngòi bút trong tay, người ấy để lại hơn 4000 trang “triết học thuần túy”, hơn 4000 trang tiểu sử – từ khi qua đời sách của ông còn tiếp tục công bố nhiều hơn bao tác giả khác đang sống –, thêm hơn 2000 trang truyện ngắn, truyện dài, kịch, kịch bản phim, và vô số tiểu luận, lời tựa, thư từ, luận chiến. Những quán cà phê khi sinh thời ông ngồi – đọc, viết tại chỗ – được du khách trầm trồ, chỉ trỏ, thích thú hơn cả tháp Eiffel. Sức viết đã vậy, sức đọc cũng ghê gớm. Sách ông đầy những lưu ý, ám chỉ vô số tác giả, tác phẩm văn chương Pháp và triết học Đức. Bên cạnh những tham khảo minh nhiên về Descartes, Hegel, Marx, Husserl và Heidegger, còn thấy bóng dáng thường trực của Kant, Schopenhauer, Kierkegaard, Nietzsche, Freud, Alfred Adler, của Dilthey, Scheler, Jaspers, Bergson... Trong học thuật, khó định danh ông là gì: triết gia, sử gia, nhà xã hội học? Trong văn nghệ, là nhà viết tiểu luận, nhà văn, nhà báo, nhà diễn thuyết? Sartre hầu như thành thạo đủ mọi thể loại” … […].