Bắn chỉ thiên (Tập tiểu phẩm) GS. TS. Tạ Ngọc Tấn

Trong xã hội nào cũng tồn tại song song hai mặt: những điều tốt đẹp, những con người tử tế, tận tụy vì cộng đồng; và bên cạnh đó, vẫn có những điều chưa đẹp, thậm chí là méo mó, phản cảm. Những người chỉ chăm lo cho bản thân, chạy theo hào quang cá nhân, làm tổn hại đến uy tín tập thể, dù chỉ là thiểu số nhưng như những “con sâu làm rầu nồi canh”, làm xói mòn niềm tin xã hội, ảnh hưởng đến nhận thức của giới trẻ, và từ đó, tác động trực tiếp đến hình ảnh của đất nước trong con mắt của bạn bè quốc tế, nhất là trong một thế giới phẳng như hiện nay. Chính vì vậy, hơn bao giờ hết, việc lên tiếng một cách tỉnh táo, thẳng thắn nhưng đầy trách nhiệm là điều cần thiết. Cuốn sách Bắn chỉ thiên (Tập tiểu phẩm) của GS.TS. Tạ Ngọc Tấn ra đời trong bối cảnh như thế.

Là một nhà báo kỳ cựu, từng đứng đầu một cơ sở đào tạo báo chí lớn nhất cả nước, tác giả không chọn lối viết nặng nề hay công kích mà sử dụng một hình thức rất đặc biệt: tiểu phẩm báo chí, ngắn gọn, sắc sảo, châm biếm nhẹ nhàng nhưng thấm thía. 94 tiểu phẩm được viết liên tục trong sáu năm (2019 – 2024), được sắp xếp theo thứ tự thời gian chắp bút, mỗi tiểu phẩm là một vấn đề đang được xã hội quan tâm, theo dõi tại thời điểm viết bài nhưng vẫn đầy tính thời sự và có ý nghĩa lâu dài. Mỗi bài là một “viên đạn” cảnh báo nhắm vào một vấn đề nổi cộm của xã hội, từ những chuyện tưởng chừng nhỏ nhặt trong đời sống thường ngày đến các vụ việc lớn, phức tạp, gây bức xúc dư luận. Dưới ngòi bút linh hoạt và giọng văn thâm thúy, những câu chuyện đã được công khai trên báo chí lại được soi chiếu dưới một góc nhìn mới, sắc sảo, lắng đọng và đầy tính nhân văn.

Điểm nổi bật của cuốn sách là sự kết hợp giữa giọng văn phản biện và chất đời thường gần gũi. Có lúc tác giả vào vai người kể chuyện, có lúc hóa thân vào hai nhân vật hư cấu “Phó Nhòm” và “Cả Nháy”, một sự sáng tạo độc đáo giúp những vấn đề nhức nhối trở nên sinh động, dễ tiếp cận và không kém phần sâu sắc. Qua các tiểu phẩm như “Rút kinh nghiệm”, “Đục nước béo cò”, “Xin – cho”, “Thể chế ách tắc” hay “Sim rác”, “Tin giả là giặc”, người đọc nhận ra những vấn đề tưởng như đã được nhắc đến quá nhiều lại vẫn rất nóng, bởi chúng chưa hề được xử lý triệt để. Đồng thời, tác giả không quên lan tỏa những giá trị tích cực, nhân văn qua những bài viết như “Phép màu có thật”, “Những người mẹ nêu gương nhân ái”, hay “Ấm lòng”, như một cách nhấn mạnh rằng, dù xã hội có biến chuyển thế nào, điều tử tế vẫn tồn tại và cần được cổ vũ mạnh mẽ.

Không lý luận dài dòng, không dẫn chứng phức tạp, mỗi tiểu phẩm trong Bắn chỉ thiên như một phát súng báo động, đánh thức cảm thức xã hội, khơi dậy tinh thần trách nhiệm công dân. Đây không chỉ là tác phẩm dành cho người làm báo, mà còn là cuốn sách nên có trong tay của những nhà quản lý, nhà giáo dục, và đặc biệt là giới trẻ, những người đang hình thành quan điểm và thái độ sống trong một thời đại mà mạng xã hội, AI và truyền thông số đang thay đổi cách con người tiếp nhận và phản ứng với thông tin.

Trong xã hội hôm nay, nơi mà cái tốt có thể bị che mờ bởi sự ồn ào của cái xấu, thì những tiếng nói tỉnh táo như Bắn chỉ thiên thực sự cần thiết. Nó không đơn thuần là một cuốn sách, mà là một dòng chảy phản biện tích cực, một cánh tay giơ cao thay vì chỉ trỏ, nhằm hướng tới một xã hội minh bạch, công bằng, nhân ái hơn. Đọc để soi lại chính mình, để hiểu người, để nuôi dưỡng khát vọng xây dựng một môi trường sống lành mạnh, đó là giá trị thực tiễn sâu xa mà cuốn sách này mang lại. Và vì thế, nó xứng đáng được lan tỏa rộng rãi trong đời sống xã hội hôm nay.