Việt Nam Danh Tác: Những Ngày Thơ Ấu, Gánh Hàng Hoa, Lạnh Lùng, Sợi Tóc

1. Những Ngày Thơ Ấu

Hồi ký “Những ngày thơ ấu” là một trong những tác phẩm đặc sắc nhất của Nguyên Hồng, bao gồm thiên hồi ký cùng tên “Những ngày thơ ấu” và bốn truyện ngắn khác, được NXB Đời Nay in lần đầu năm 1940. Với lối viết chân thực giản dị mà thắm đượm trữ tình, tác phẩm đã tái hiện những kỷ niệm sâu sắc về thời thơ ấu nhiều cay đắng của tác giả trong một gia đình không hạnh phúc.

Ấn bản này của Nhã Nam được thực hiện theo bản in “Những ngày thơ ấu” của NXB Đời Nay năm 1940, chỉ sửa một số cách viết cho phù hợp với quy tắc chính tả hiện nay như “theo dõi” thay cho “theo rõi”, “trầy trật” thay cho “chầy chật”… Các ảnh minh họa trong sách được lấy lại trong các truyện của Nguyên Hồng đã đăng trên báo Ngày Nay.

Cầm bút khi chưa có nhiều kinh nghiệm sáng tác, lại đúng lúc văn đàn đang bày chật nhiều câu chuyện tả thực, Nguyên Hồng chỉ lựa chọn cách kể lại tường tận câu chuyện gia đình mình mà đã có vị thế của nhà văn tả chân, nhưng Những ngày thơ ấu không bị sa vào thói quen bi kịch hóa những khốn khổ nhân sinh như văn học tả chân hay đề cao. Trái lại, Những ngày thơ ấu lấp lánh niềm vui sống trong những điều nhỏ nhặt.

Nguyên Hồng (1918 – 1982) tên thật là Nguyễn Nguyên Hồng, sinh ra trong một gia đình công giáo ở Nam Định, mồ côi cha từ khi 12 tuổi. Ông viết văn từ rất sớm, hướng về những con người cùng khổ trong xã hội thành thị Việt Nam đương thời. Ngay từ khi mới cầm bút, ông đã gây tiếng vang trên văn đàn với Bỉ vỏ (Giải thưởng phóng sự tiểu thuyết năm 1937 của Tự Lực văn đoàn) và Những ngày thơ ấu (tự truyện, 1938). Nguyên Hồng giữ một vị trí đặc biệt trong văn học Việt Nam hiện đại: ông được coi là nhà văn chân chính của “những người khốn khổ”.

2. Gánh Hàng Hoa

Gánh hàng hoa là tiểu thuyết viết chung của Khái Hưng và Nhất Linh, đăng dài kỳ trên báo Phong hóa, từ số 66 (ngày 29-9-1933) đến số 88 (ngày 9-3-1934). Xuất bản lần đầu năm 1934, NXB Đời Nay. Tác phẩm mang đậm màu sắc lãng mạn với câu chuyện tình cao thượng của ba người bạn trẻ Minh, Liên và Văn nơi trại Hàng Hoa ven đô Hà Nội. Đây được xem là tác phẩm đi đầu cho chủ trương cổ vũ lối văn chương mới yêu đời, ham sống của Tự Lực văn đoàn.

Ấn bản này của Nhã Nam được thực hiện theo bản in Gánh hàng hoa của NXB Đời Nay in năm 1934, chỉ sửa một số cách viết cho phù hợp với quy tắc chính tả hiện nay như “trắng xóa” thay cho “trắng sóa”, “dòng” thay cho “giòng”… Các tranh minh họa là do Đông Sơn, tức Nhất Linh vẽ.

3. Lạnh Lùng

Tiểu thuyết Lạnh lùng của Nhất Linh đăng dài kỳ trên báo Ngày nay, từ số 16 (ngày 12-7-1936) đến số 37 (ngày 6-12-1936), NXB Đời Nay xuất bản lần đầu năm 1937. Lạnh lùng là câu chuyện về Nhung - một góa phụ trẻ tuổi, lòng đầy khát khao yêu đương nhưng bị trói buộc trong nghĩa vụ thủ tiết thờ chồng. Tác phẩm là tiếng nói lên án lễ giáo phong kiến kìm hãm và đi ngược lại quyền sống của con người, đồng thời ngợi ca và cổ vũ tình yêu tự do, giải phóng cá nhân. Ấn bản này của Nhã Nam được thực hiện theo bản in Lạnh lùng của NXB Đời Nay in xong ngày 7/6/ 1940, chỉ sửa một số cách viết cho phù hợp với quy tắc chính tả hiện nay như “dồn dập” thay cho “rồn rập”, “xồng xộc” thay cho “sồng sộc”…

Người đọc đã quen thuộc với Nhất Linh trong tư cách là thủ lĩnh và cây bút chủ đạo của Tự Lực văn đoàn, nhưng ông còn là một hoạ sĩ. Thi đỗ vào Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1925, sau này, với bút danh Đông Sơn, Nhất Linh là người vẽ tranh minh họa cho rất nhiều những tiểu thuyết đăng báo nhiều kỳ của các thành viên trong Tự Lực văn đoàn.

Ấn bản này ngoài kênh chữ còn có sự kiện diện của kênh hình với những tranh minh họa do chính Nhất Linh vẽ. Trong 32 bức họa thì 24 bức có sự xuất hiện của Nhung. Qua những bức họa, bạn đọc cũng có thể bắt gặp không gian sinh hoạt, những phong cảnh truyền thống của làng quê Việt Nam với cổng làng, lũy tre, rặng cây, dò hoa thủy tiên ngày Tết…

4. Sợi Tóc

Tập truyện ngắn Sợi tóc của Thạch Lam xuất bản lần đầu năm 1942, NXB Đời Nay. Gồm năm truyện ngắn: “Dưới bóng hoàng lan”, “Tối ba mươi”, “Cô hàng xén”, “Tình xưa”, “Sợi tóc”. Các truyện ngắn của Thạch Lam tuy nhẹ nhàng và giàu tính trữ tình, nhưng chứa đựng những trăn trở sâu sắc về con người, thời thế.

Nhà nghiên cứu Vũ Ngọc Phan nhận xét: “… những truyện ‘Tối ba mươi’, ‘Cô hàng xén’, ‘Tình xưa’, ‘Sợi tóc’, đều là những truyện vào hạng những đoản thiên tiểu thuyết đáng kể là hay nhất trong văn chương Việt Nam.”

Ấn bản này của Nhã Nam được thực hiện theo bản in Sợi tóc của NXB Đời Nay in xong ngày 30/1/1942, chỉ sửa một số cách viết cho phù hợp với quy tắc chính tả hiện nay như “trôi chảy” thay cho “chôi chảy”, “giương mắt” thay cho “dương mắt”… Các ảnh minh họa trong sách được lấy từ các truyện ngắn của Thạch Lam đăng trên báo Ngày Nay (1938-1940).