Sách khoa học tự nhiên

TRẬT TỰ THỜI GIAN

Bất chấp sự quen thuộc và vĩnh hằng, thời gian vẫn là một ẩn số không ngừng đánh đố chúng ta. Các triết gia, nghệ sĩ và nhà thơ từ lâu đã khám phá ý nghĩa của nó, trong khi các nhà khoa học nhận thấy rằng cấu trúc của thời gian khác với trực giác đơn giản mà chúng ta có.

Từ Boltzmann đến lý thuyết lượng tử, từ Einstein đến hấp dẫn lượng tử vòng, sự hiểu biết của chúng ta về thời gian đã trải qua những biến đổi căn bản. Và với Trật tự thời gian: Từ nguồn gốc vũ trụ, số phận các hố đen đến bản chất của ý thức, Carlo Rovelli đưa chúng ta vào câu chuyện đầy mê hoặc khám phá bản chất và ý nghĩa của thời gian.

Carlo Rovelli là một nhà vật lý lý thuyết người Ý, có nhiều cống hiến quan trọng cho nghiên cứu bản chất vật lý của không gian và thời gian. Cùng với Bảy bài học vật lý hay nhất, Trật tự thời gian là những cuốn sách thuộc top bán chạy nhất thế giới và đã được dịch ra hơn 40 ngôn ngữ khác nhau. Tờ The Washington Post nhận xét: “Không ai viết về vũ trụ như nhà vật lý lý thuyết Carlo Rovelli. . . Câu chuyện mới về thời gian này đầy duyên dáng và sáng rõ, cho dù ông đang trình bày về những sự thật hay chìm đắm trong những suy tưởng lãng mạn-triết học về bản chất của thời gian.”

Cuốn sách được chia thành ba phần không bằng nhau:

Phần I: SỰ PHÂN HOẠI CỦA THỜI GIAN, tác giả trình bày những hiểu biết của vật lý hiện đại về thời gian: các đặc tính, những sự thật, những lầm tưởng. Ta thường nghĩ về thời gian như cái gì đó giản đơn, đo bởi đồng hồ, độc lập với mọi thứ, đều đặn chảy từ quá khứ đến tương lai. Nhưng giống như ta đã tưởng Trái đất phẳng và Mặt trời thì quay quanh Trái đất, hóa ra ta đã sai lạc. Cái mà chúng ta gọi là “thời gian” hóa ra là một thể phức tạp các cấu trúc lớp. Dưới sự phân tích ngày càng sâu, các lớp lang của thời gian dần được bóc tách, lột trần.

Phần II: THẾ GIỚI KHÔNG CÓ THỜI GIAN, cuốn sách đưa ta tới một khung cảnh trống rỗng, thênh thang hầu như không dấu tích của tính tuần tự thời gian. Một thế giới trút bỏ đến cốt lõi, kỳ quặc, xa lạ, nhưng vẫn chính là thế giới mà chúng ta hằng thuộc về. Một thế giới vạn vật xuất hiện nhưng không có biến số thời gian sẽ ra sao?

Phần III: NGUỒN GỐC CỦA THỜI GIAN là hành trình trở về với thời gian bị mất trong Phần I, khi ta theo đuổi tìm kiếm những quy luật cơ bản của thế giới. Đây là phần khó nhất, nhưng cũng sống động và liên quan đến chúng ta hơn cả. Trong một thế giới không có thời gian vẫn phải có gì đó hình thành nên cái gọi là thời gian quen thuộc của chúng ta, với trình tự của nó, với quá khứ và dòng chảy nhịp nhàng của nó. Giống như cuốn tiểu thuyết trinh thám đình đám, ta truy lùng tên tội phạm: kẻ đã tạo ra thời gian. Hóa ra, người truy tìm thủ phạm lại chính là kẻ phạm tội.

Với sự quyến rũ phi thường, kết hợp khoa học, triết học và nghệ thuật, Carlo Rovelli đã làm sáng tỏ bí ẩn về thời gian và minh chứng rằng «vật lý cũng có thể cất lên những vần thơ». Từng chương, từng chương đưa người đọc đi một hành trình vừa nên thơ vừa đầy bất ngờ: có những niềm tin mà ta hằng bám víu bỗng tan vỡ, có những sự thực choáng váng ta chưa từng biết tới…, để rồi nghiệm ra rằng: Để hiểu chính mình, chúng ta cần suy ngẫm về thời gian – và để hiểu thời gian, chúng ta cần suy ngẫm về bản thân mình.

Lưu ý cuối cùng: Đây là một cuốn sách không thể tóm tắt. Bạn thực sự phải đọc nó!