Văn học thế giới

​​​​​​“Khởi sinh của cô độc” là tác phẩm gây được tiếng vang lớn của Paul Auster bao gồm hai phần riêng biệt là viết về cha trong “Chân dung một người vô hình” và về những trải nghiệm của bản thân trong “Sách của kí ức”.

Tác phẩm là sự tái hiện quá khứ theo một cách không giống ai, theo một chiều không gian không ai của tác giả. Chịu ảnh hưởng sâu sắc từ phân tâm học và thuyết tiên nghiệm, tác phẩm là sự pha trộn giữa những trải nghiệm của bản thân, gia đình và chủ nghĩa vô thường, để từ đó tìm kiếm nhân dạng và ý nghĩa của đời người.

Auster đã rất tinh tế khi chọn viết về sự cô độc mà không bắt đầu bằng cách viết về bản thân mình. Ông chọn một góc độ vị tha hơn là viết về sự cô độc người cha vừa qua đời trong mắt người con (chính là tác giả), trong phần đầu Chân dung một người vô hình. Trước khi chết, người cha đã sống một mình 15 năm. Và đến phần hai của cuốn sách là Sách của kí ức thì tác giả mới viết về suy nghĩ của người con, được Auster cụ thể hóa thành nhân vật có tên viết tắt là “A” và kể chuyện từ ngôi thứ ba.

Điểm độc đáo của Auster là ông nhìn sang người khác trước khi soi chiếu về bản thân mình. Hành động giản dị này vô cùng ý nghĩa: ta chỉ có thể thôi đắm chìm trong sự cô độc khi bắt đầu quan tâm thực sự đến người khác và tìm cách đồng cảm với họ. Ở đây, người cha trong cuốn sách đã qua đời trước khi con trai ông kịp lần giở lại những kỷ vật để thử nghĩ và cảm nhận cuộc sống theo cách nghĩ của cha, kể cả thương hại khi tìm thấy những thứ vặt vãnh, những bí mật cỏn con mà chắc chắn sẽ làm người cha xấu hổ, nếu ông còn sống. Đến phần sau, Sách của ký ức, Auster chuyển sang viết về bản thân và con trai mình. Đó là một sự tiếp nối. Những đứa con lớn lên và lại trở thành cha và người ta vẫn cảm động vì thực tế hiển nhiên nhỏ bé này.

Cuộc sống và cái chết gắn chặt với nhau, ranh giới giữa chúng là vô hình và con người thuộc về cả hai thứ. Họ đứng trên ranh giới vô hình đó, lúc ở bên này, lúc lại ở bên kia. Sự sống chấm dứt nhiều khi bất ngờ, nhưng người đã chết đều để lại hình bóng của mình trong người đang sống. Và như vậy, cả sống và chết đều quý giá.

Cuốn sách như một cuốn hồi ký, chứa đựng diễn giải của Paul Auster thông qua câu chuyện dù không hư cấu nhưng vẫn lôi cuốn như tiểu thuyết nhờ tài viết của tác giả.